 |
| Cúc tần có nhiều công dụng trong điều trị bệnh. |
Cây hàng rào bất ngờ là thuốc quý
Những người thuộc thế hệ 8X trở về trước nếu sống ở vùng nông thôn thì không lạ gì cây cúc tần. Dân dã thường gọi tên cúc tần nhưng thuật ngữ đông y còn có tên từ bị, đại ngải, hoa mai não, cây đại bi, lức ấn, băng phiến ngải... Tên khoa học: Pluchea indica.
Cúc tần xưa ở nông thôn mọc bạt ngàn, hầu như vườn nhà ai cũng có. Loại cây thân mềm dễ sống có thể sinh trưởng rất nhanh tạo nên những hàng rào cúc tần xum xuê lá. Những người giá ở nông thôn hiểu rất rõ công dụng của cúc tần. Mỗi khi trái gió, trở trời, đâu lưng đau khớp lại ra vườn hái nắm là cúc tần về nầu nước uống. Nhiều người còn lấy cả thân cành và lá đem phơi khô rồi nấu nước uống như uống trà.
 |
| Cúc tần được trồng làm hàng rào ở nông thôn. |
Người dân nông thôn sử dụng cây cúc tần theo kinh nghiệm truyền khẩu, nhưng ít người biết toàn thân cây cúc tần đều là vị thuốc quý. Theo Lương y Thích Tuệ Tâm, Giám đốc Tuệ Tĩnh Đường Liên Hoa (Huế), các bộ phận của cây cúc tần từ lá, rễ, và ngọn non... đều là những vị thuốc Nam rất quý, dùng hỗ trợ chữa được rất nhiều bệnh.
Cúc tần có tính mát và vị đắng, có thể dùng để chữa cảm mạo, sốt; tăng cường hệ tiêu hóa; điều trị thấp khớp, gai cột sống và đau nhức xương khớp; có tác dụng lợi tiểu giúp cải thiện chứng bí tiểu; giúp giảm căng thẳng...
Theo nghiên cứu, lá cây cúc tần chứa 2,9% protein. Toàn cây có acid chlorogenic, tinh dầu nên giúp ăn ngon miệng, tốt cho tiêu hoá.
Kinh nghiệm dân gian trị bệnh bằng cúc tần
Thấp khớp, đau nhức xương: Dùng rễ cúc tần 15-20g, sắc nước uống. Có thể phối hợp với rễ trinh nữ 20g, rễ bưởi bung 20g, đinh lăng 10g, cam thảo dây 10g, sắc nước uống.
Cảm sốt, nhức đầu, ho, không có mồ hôi: Dùng cúc tần 2 nắm, lá sả 1 nắm, lá chanh 1 nắm, sắc xông và uống nóng, đắp chăn cho ra mồ hôi
Chữa đau mỏi lưng: Lấy lá cúc tần và cành non đem giã nát, thêm ít rượu sao nóng lên, đắp vào nơi đau ở hai bên thận.
Chữa chấn thương, bầm giập: Lấy lá cúc tần giã nát nhuyễn đắp vào chỗ chấn thương sẽ mau lành.
Thấp khớp, đau nhức xương: Rễ cúc tần 15-20g, sắc nước uống. Có thể phối hợp với rễ trinh nữ 20g, rễ bưởi bung 20g, đinh lăng 10g, cam thảo dây 10g, sắc uống. Dùng 5-7 ngày.
 |
| Các bộ phận của cây cúc tần từ lá, rễ, và ngọn non... đều là những vị thuốc Nam rất quý. |
Chữa đau đầu do suy nghĩ nhiều, tinh thần căng thẳng: Cúc tần 50g, hoa cúc trắng 50g (xé nhỏ), đu đủ vừa chín tới 100g, óc lợn 100g. Cho cúc tần, hoa cúc trắng, đu đủ vào nồi, thêm 1 lít nước đun sôi. Sau đó cho óc lợn vào đun thêm 20 phút cho nhừ là ăn được. Ăn nóng trước bữa cơm, 2 lần/ngày, ăn liền 1 tuần.
Chữa ho do viêm khí quản: 20g cúc tần già rửa sạch, băm nhỏ, 2 nắm gạo, 3g gừng tươi, cắt nhỏ, 50g thịt lợn nạc băm nhuyễn. Tất cả đem nấu cháo chín nhừ. Ăn nóng khi đói, ngày 3 lần, ăn liên tục 3 ngày sẽ đỡ.
Xông hơi tiêu trĩ: Cúc tần, lá lốt, ngải cứu, lá sung với tỷ lệ bằng nhau, 1 củ nghệ vàng. Đem Các loại lá cây rửa sạch hoàn toàn, nấu cùng 1.5 lít nước, sau đó thêm vài lát nghệ vàng vào nấu cùng. Cho nước thuốc vào chậu, chờ cho nguội bớt thì tiến hành xông hơi hậu môn. Xông hậu môn trong 15 phút, đến khi nước còn ấm thì ngâm trực tiếp hậu môn vào chậu nước thêm 10 phút nữa. Mỗi tuần nên xông hơi 2 – 3 lần, nếu bị trĩ nhẹ, búi trĩ sẽ co lên và tiêu biến sau khoảng 2 tháng. Lưu ý, vùng da ở hậu môn rất mỏng và nhiều dây thần kinh nên không được xông khi nước còn quá nóng.Chữa chứng bí tiểu: Dùng 40g lá cây cúc tần đã phơi khô hoặc nếu không có thể dùng 100g lá tươi. Sau khi rửa sạch, dùng thảo dược nấu thành nước uống. Mỗi ngày có thể uống nước lá thay nước lọc để tăng cường chức năng thận.
Cúc tần thành món rau đặc biệt
Cây cúc tần mọc phổ biến lại có nhiều công dụng nên ở nhiều nơi người dân còn sử dụng lá cúc tần non làm rau xanh. Người ta hái lá non, ngọn non cây cúc tần dùng làm rau sống, ăn kèm với các thứ rau thơm khác.
Lá cúc tần còn có thể nấu cháo giúp chữa ho do viêm khí quản. Chỉ cần 1 nắm lá cúc tần già băm nhỏ, ít gừng tươi, thịt lợn nạc băm rồi cho vào nấu cùng với gạo tới khi chín nhừ. Món cháo cúc tần thịt nạc băm hơi có vị đắng, lại có vị ngọt của thịt nên rất dễ ăn.
 |
| Món gỏi cá nhệch sẽ thêm đặc biệt khi sử dụng lá cúc tần. |
Đặc biệt, lá và ngọn non cây cúc tần có vị đắng nhẹ, mùi thơm của tinh dầu nên khi ăn kèm với món gỏi nhệch rất hợp vị. Gỏi cá nhệch là món ăn dân dã đặc trưng của vùng đất Nga Sơn, Thanh Hóa và sau này lan sang huyện Kim Sơn (Ninh Bình).
Ở nhiều nơi còn sử dụng lá cúc tần kho cá trắm là một món ăn ngon với hương vị lạ, được nhiều người ưa chuộng. Rau cúc tần có thể chế biến thành nhiều món ăn như luộc, xào... Cúc tần cũng là nguyên liệu không thể thiếu trong món dồi lợn, dồi chó. Lá cúc tần cũng là nguyên liệu chính để làm món bánh nếp cúc tần.
 |
| Cúc tần kho cá trắm đem lại hương vị hấp dẫn. |
Cây cúc tần mọc hoang nơi bờ rào ở vùng nông thôn lại rất hữu ích trong đời sống. Không chỉ sử dụng làm thuốc, cây cúc tần trở nên gần gũi trong bữa ăn hàng ngày. Cúc tần làm bánh, kho cá, nấu canh, ăn sống.... tùy thuộc vào nhu cầu mỗi người. Điều đáng tiếc là cây cúc tần ngày nay càng trở nên vắng bóng, ngay cả ở nông thôn cũng khó kiếm. Nhiều người muốn ăn các món ăn từ cúc tần phải bỏ tiền ra mua với giá 50.000 đồng/kg nhưng không phải muốn là mua được, nhiều khi rất khan hàng./.
