Trong số khoảng 5400 làng nghề ở Việt Nam, riêng Hà Nội chiếm 1/3 với khoảng 1350 làng nghề, trong đó có hơn 300 làng nghề truyền thống tiêu biểu. Các làng nghề Hà Nội cũng có 47 nghề trong tổng số 52 nghề truyền thống của cả nước, hội tụ đủ các nhóm nghề gồm: Sơn mài, gốm sứ, vàng bạc, thêu ren, mây tre đan, dệt, giấy, tranh dân gian, gỗ, đá, trồng hoa, cây cảnh…
Đáng nói, theo đánh giá của Phó Giám đốc Sở Công thương Hà Nội Nguyễn Thanh Hải, vẫn còn nhiều hộ sản xuất tại các làng nghề trên địa bàn sử dụng củi và than trong quá trình sản xuất, số hộ sử dụng nhiên liệu sạch như gas, điện vào sản xuất vẫn chiếm tỷ lệ khiêm tốn.
Đơn cử như làng nghề Đa Sỹ, phường Kiến Hưng (quận Hà Đông, Hà Nội) hiện có hơn 1.000 hộ làm nghề rèn, 100% số hộ vẫn sử dụng lò than để nung thép. Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Đa Sỹ Đinh Công Đoán cho biết, không ít hộ muốn đổi sang lò đốt bằng gas hoặc điện nhưng đến nay vẫn chưa tìm được mô hình nào phù hợp.
Làng nghề truyền thống tại Hà Nội
Hay như làng nghề làm đậu phụ và nấu rượu ở thôn Bá Dương Nội, xã Hồng Hà (huyện Đan Phượng, Hà Nội) hiện có 579 hộ làm nghề. Theo Phó Chủ tịch UBND xã Hồng Hà - Nguyễn Mạnh Hà, hằng ngày, địa phương sản xuất hàng tấn đậu phụ, hơn nghìn lít rượu gạo cung cấp cho thị trường. Tuy nhiên, đến thời điểm này, hầu hết các hộ sản xuất tại làng nghề Bá Dương Nội vẫn sử dụng củi và than làm nguyên liệu đun đốt, gây ô nhiễm môi trường, trong khi năng suất lại không cao.
Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững (Bộ Công thương) Tăng Thế Hùng thông tin, 5 năm qua, dự án “Nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam” của Bộ Công thương đã hỗ trợ 543 doanh nghiệp trên khắp cả nước trong việc tiết kiệm năng lượng. Tổng mức năng lượng tiết kiệm được tương đương 232 nghìn tấn dầu, giảm trung bình 24,3% chi phí năng lượng trên giá thành sản phẩm… Đây là cơ sở để Bộ Công thương tiếp tục thực hiện các dự án hỗ trợ doanh nghiệp tại các làng nghề ở Việt Nam, gồm cả Hà Nội, trong việc tiết kiệm năng lượng và sử dụng năng lượng thay thế.
Bảo vệ môi trường là xu hướng để phát triển làng nghề bền vững
Cũng về vấn đề này, Phó Giám đốc Sở Công thương Hà Nội Nguyễn Thanh Hải cho biết, trong 2 năm qua, Sở Công thương đã chủ động hỗ trợ 64 lượt cơ sở công nghiệp nông thôn đổi mới, đưa thiết bị máy móc hiện đại vào sản xuất nhằm tiết kiệm năng lượng; đồng thời, thúc đẩy các giải pháp như: Sử dụng điện vào giờ thấp điểm, tăng sử dụng ánh sáng tự nhiên cho nhà xưởng, sử dụng năng lượng mặt trời... tại các cơ sở sản xuất. Trong những tháng tới, Sở sẽ tiếp tục áp dụng cách làm tương tự.
Thực tế, hiện một số cơ sở sản xuất ở các làng nghề đã chú trọng thay đổi công nghệ sản xuất. Đơn cử, cơ sở bánh đa nem Bào Hồng ở thôn Mùi (xã Bích Hòa, huyện Thanh Oai, Hà Nội) dùng máy sấy sản phẩm bằng năng lượng mặt trời. Sản phẩm bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm vì không có bụi, ruồi, muỗi bám đậu như phơi truyền thống… Một số cơ sở tại làng nghề Bát Tràng (huyện Gia Lâm, Hà Nội) cũng chuyển từ sử dụng củi, than để nung gốm sang sử dụng lò gas, chất lượng gốm bảo đảm, thời gian nung sản phẩm ngắn, lợi nhuận cũng tăng gấp 2-3 lần so với sử dụng công nghệ cũ.
Trong xu hướng chung của không chỉ Hà Nội mà cả thế giới, cần phải coi tiết kiệm năng lượng và sử dụng năng lượng tiết kiệm là yếu tố then chốt cho sự phát triển bền vững của mỗi cơ sở, mỗi làng nghề.
Hà Linh