 |
| Hồng không hạt là trái cây đặc sản của tỉnh Bắc Kạn. Ảnh: Ngọc Tú |
Hồng không hạt là trái cây đặc sản, giống bản địa có từ lâu đời của tỉnh Bắc Kạn. Nhưng phải từ năm 1990 trở đi, cây hồng không hạt mới đem lại giá trị kinh tế cho người dân. Loại quả này không có hạt do nhân của hạt bị thoái hóa, trong như thạch.
Người Tày Bắc Kạn gọi hồng không hạt là “Mác hồng”, cách gọi dân dã là hồng ngâm do trước khi ăn, quả hồng phải ngâm nước để khử chát. Quả hồng không hạt được người tiêu dùng ưa chuộng, giá thành ổn định, mang lại giá trị kinh tế cao cho người sản xuất.
Tháng 8, tháng 9 là thời kỳ cao điểm của mùa thu hoạch quả hồng, năm nay thời tiết khá thuận lợi nên nhiều vùng quả sai, chín đều, độ ngọt cao nhờ số ngày nắng nhiều.
Huyệ Ba Bể, vùng đất "thủ phủ" của hồng không hạt, với gần 300ha, đa số diện tích đã cho thu hoạch. Những ngày này bà con tất bật thu hái những quả hồng còn lại trên cây. Mỗi xã, mỗi vùng đều có tư thương thu gom tại vườn. Giao thông thuận lợi, công nghệ phát triển, nhiều hộ dân đã sử dụng mạng xã hội để quảng bá sản phẩm, vì thế sản phẩm hồng không hạt Bắc Kạn đầu ra rất thuận lợi, bán được giá.
 |
| Theo người dân địa phương, nên hái hồng đúng độ chín |
Theo kinh nghiệm của người dân nơi đây, nên hái hồng đúng độ chín vào buổi sáng hoặc buổi chiều mát. Trái hồng đem về ngâm ngay với nước sạch; sau ba đến bốn ngày đêm quả hồng sẽ hết nhựa chát và chuyển thành vị ngọt. Trái hồng không hạt Bắc Kạn sau khi ngâm có vỏ màu vàng đỏ, 4-5 tai to, mùi thơm, khi ăn giòn, nhiều cát mịn, vị từ ngọt dịu đến ngọt đậm.
Khu sản xuất Khưa Phát ở thôn Nà Chom, xã Quảng Khê (Ba Bể) là nơi có nhiều diện tích hồng không hạt trên 20 năm tuổi, nơi đây khí hậu trong lành, quanh năm mát mẻ, độ cao hơn 700m so với mặt nước biển nên cây hồng phát triển rất tốt, quả to đều. Xác định là cây trồng thế mạnh, người dân ở thôn đã từng bước áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nhờ đó năng suất, chất lượng ngày một tăng. Nhiều hộ dân có thu nhập khá từ cây trồng đặc sản này.
Theo Quốc lộ 3B dẫn vào huyện Na Rì, đây là vùng nổi tiếng với loại hồng không hạt tên gọi là LT-1. Đây là giống hồng đã có từ lâu, đặc điểm quả to, dáng dẹp, đầu lõm, khi ăn có vị giòn, ngọt. Để khôi phục cây trồng này, năm 2019, Viện Nghiên cứu rau quả đã phối hợp với huyện Na Rì chọn tạo, nhân giống, hướng dẫn khoa học kỹ thuật cho bà con, từ đó chất lượng cây trồng được cải thiện rõ rệt. Đến nay, quy mô giống hồng không hạt LT-1 đã tăng lên 100ha tập trung tại các xã Sơn Thành, Trần Phú, Cư Lễ.
Chị Đàm Thị Ngôn ở thôn Nà Ma, xã Hà Hiệu là người thu gom hồng cho biết: “Năm nay giá cả ổn định, dao động từ 20.000 - 23.000 đồng/kg hồng. Đến thời điểm này, tôi đã thu mua được hơn 10 tấn, chủ yếu chở về Thái Nguyên, Hà Nội, khách hàng dưới xuôi rất ưa chuộng vì hồng Bắc Kạn sạch, an toàn, lại giòn, ngọt”.
Thứ quà quê này chiều lòng được tất cả những thực khách khó tính nhất. Chị Đào Bích Hà ở quận Hà Đông, TP. Hà Nội cho biết: "Được người quen trên Bắc Kạn biếu, cũng là lần đầu thưởng thức hồng không hạt Bắc Kạn nhưng cả gia đình tôi đều rất thích bởi vị ngon đặc biệt, lại giòn, ngọt. Chắc chắn năm sau tôi sẽ đặt nhiều để làm quà biếu người thân”.
 |
| Thứ quà quê này chiều lòng được tất cả những thực khách khó tính |
Là cây trồng chủ lực ở Bắc Kạn, năm 2010 hồng không hạt đã được cấp giấy Chứng nhận chỉ dẫn địa lý của Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ. Với giá trị kinh tế cao, nhiều hộ đồng bào đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích nông nghiệp kém hiệu quả sang trồng hồng không hạt. Bắc Kạn phấn đấu đến năm 2025 có tổng diện tích trồng hồng không hạt trên 1.000 ha, sản lượng đạt 7.000 tấn.
Năm 2013 sản phẩm này lọt vào Top 100 thương hiệu nổi tiếng, là sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh. Năm 2019, tỉnh đã tổ chức Tuần lễ giới thiệu hồng không hạt tại Hà Nội thu hút nhiều HTX, giúp sản phẩm có bước tiến xa trên thị trường khi có mặt ở các siêu thị, cửa hàng ở các thành phố lớn.
Toàn tỉnh Bắc Kạn có 714ha hồng không hạt, trong đó 436ha đã cho thu hoạch, sản lượng ước đạt 2.047 tấn, có 147ha thâm canh cải tạo, 55ha đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, 15ha đạt tiêu chuẩn VietGAP. Sản phẩm hồng không hạt Bắc Kạn được người tiêu dùng ưa chuộng, giá bán ổn định, mang lại giá trị kinh tế cao cho người sản xuất.
Cùng với những loại như cây chè, mơ, cam quýt, dong giềng… cây hồng không hạt đang trở thành cây trồng thế mạnh của đồng bào vùng cao Bắc Kạn. Thứ quà quê mộc mạc này ngày càng khẳng định được thương hiệu trên thị trường và trong lòng du khách.
