| Xuất khẩu dừa Việt Nam lọt top 5 thế giới |
 |
| Nông dân ký hợp đồng được doanh nghiệp bao tiêu đầu ra, giúp giá bán ổn định và kỹ thuật canh tác được hướng dẫn bài bản. |
Giá dừa giảm sâu và thách thức xuất khẩu
Tại Vĩnh Long, giá dừa tươi dao động từ 40.000 đến 50.000 đồng/chục (12 trái), nhưng những vườn trái nhỏ, chất lượng thấp bị ép xuống 30.000–35.000 đồng/chục. Đây là mức giá thấp hơn 100% so với giai đoạn cao điểm năm ngoái, dù vẫn cao hơn đáy năm 2023 khi dừa chỉ còn 2.000–3.000 đồng/trái. Chi phí chăm sóc dừa tươi mỗi hecta vẫn ở mức 8–10 triệu đồng/năm, bao gồm phân bón, thuốc trừ sâu và nhân công, tạo áp lực cho nông dân khi giá bán không ổn định.
Nguyên nhân khiến dừa Việt dễ bị ép giá là thiếu minh bạch, bền vững và đồng bộ trong sản xuất. Hầu hết nông hộ chưa ghi chép nhật ký trồng trọt; quy trình bón phân, chăm sóc không được lưu lại, khiến việc truy xuất nguồn gốc khó khăn. Một số mô hình cũ gây ô nhiễm nước, không đạt tiêu chuẩn quốc tế, và việc trồng lẫn các giống dừa khác nhau dẫn đến chất lượng trái không đồng nhất, cản trở xuất khẩu. Hệ quả là nhiều cơ sở gọt dừa xuất khẩu nhỏ lẻ phải đóng cửa vì hàng bị trả về không đạt chuẩn.
Ông Cao Bá Đăng Khoa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam, nhận định: “Chất lượng thiếu kiểm soát là điểm yếu lớn nhất khiến dừa Việt mất lợi thế cạnh tranh với Thái Lan và Indonesia.” Ông khẳng định cây dừa không còn là cây xóa đói giảm nghèo mà là cây chủ lực quốc gia, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nông dân áp dụng quy trình sinh học, ghi chép minh bạch như ngành sầu riêng đã làm.
Liên kết bền vững nâng giá trị dừa Việt
 |
| Giá dừa tươi giảm sâu sau 1 năm tăng giá mạnh. |
Trước thách thức giá cả và chất lượng, mô hình liên kết nông dân – doanh nghiệp đã chứng minh hiệu quả. Ông Phan Đoàn Anh Tuấn (xã Giao Long, Vĩnh Long) ký hợp đồng với doanh nghiệp và được bao tiêu đầu ra 75.000 đồng/chục, cao hơn nhiều so với giá thị trường. Doanh nghiệp hướng dẫn kỹ thuật, yêu cầu dùng phân hữu cơ, trái tròn, đạt độ đường, nhờ đó năng suất và giá trị đều tăng.
Vina T&T Group hiện liên kết hơn 500 hộ nông dân, sản lượng xuất khẩu mỗi năm đạt 4,5 triệu trái sang Mỹ, Úc và châu Âu. Công ty đã đầu tư công nghệ bảo quản dừa tươi đến 90 ngày, xử lý 20.000 trái/ngày, đồng thời ghi xuất xứ “Dừa xiêm xanh Bến Tre – Product of Vietnam” trên bao bì. Các sản phẩm chế biến sâu từ dầu dừa do VFARM phát triển cũng nâng giá trị, hướng tới mỹ phẩm và chăm sóc cá nhân, tận dụng phụ phẩm như vỏ, gáo, nước thải để sản xuất phân vi sinh và than hoạt tính.
Mô hình liên kết tứ giác – nông dân, doanh nghiệp, nhà trường, truyền thông – đang được nhiều chuyên gia khuyến nghị để nâng cao giá trị thương hiệu Việt. Nhà trường và trung tâm nghiên cứu giúp hướng dẫn kỹ thuật, doanh nghiệp kiểm soát chất lượng, truyền thông kể câu chuyện thương hiệu, tạo niềm tin với người tiêu dùng quốc tế. Nhờ áp dụng mô hình này, dừa Việt đã chiếm 50% thị phần tại Mỹ, ngang ngửa Thái Lan, với giá bán khoảng 12 USD/thùng 9 trái.
Trong 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu dừa đạt hơn 306 triệu USD (+40% so với cùng kỳ 2024), trong đó xuất khẩu sang Mỹ đạt khoảng 82 triệu USD, gấp đôi năm trước. Dừa tươi chiếm 103 triệu USD (+15%), sản phẩm dừa chế biến 203 triệu USD (+57%). Mỹ lần đầu vượt Trung Quốc trở thành thị trường nhập khẩu dừa lớn nhất, chiếm 26,8% tổng kim ngạch xuất khẩu dừa Việt Nam. Hiệp hội Dừa Việt Nam khuyến nghị mở rộng mô hình liên kết thành “tứ giác” nhằm vừa sản xuất tốt, vừa kể câu chuyện thương hiệu Việt ra thế giới.
Chuyển đổi số trong sản xuất giúp tăng hiệu quả, giảm thất thoát và kiểm soát chất lượng, từ đó nâng cao lợi thế cạnh tranh quốc tế. Ngoài ra, việc chuẩn hóa vùng trồng, áp dụng quy trình hữu cơ, đồng nhất giống và kiểm soát chất lượng sẽ giúp nông dân đối phó với biến đổi khí hậu và hạn mặn. Ông Nguyễn Đình Toàn, Giám đốc nhà máy Vina T&T, nhấn mạnh: “Nếu nông dân chấp nhận làm theo quy trình thống nhất với doanh nghiệp, cả hai bên có thể kiểm soát được lượng sản phẩm dưới chuẩn, giảm rủi ro xuất khẩu.”
Các chuyên gia cảnh báo, biến đổi khí hậu tác động mạnh đến dừa, ảnh hưởng đến độ ngọt và kích cỡ trái. Nông dân cần phối hợp với doanh nghiệp và trung tâm khuyến nông, áp dụng các giải pháp tưới tiêu, hạn mặn để duy trì năng suất. Mô hình này cũng áp dụng cho cây bưởi, giúp giảm thiệt hại và đạt chuẩn xuất khẩu. Giá dừa giảm sâu là lời cảnh báo về sự mong manh của ngành nông sản nếu thiếu liên kết và tiêu chuẩn hóa. Liên kết bền vững, minh bạch quy trình và đồng nhất chất lượng là chìa khóa giúp dừa Việt không còn “ngã giá”, đồng thời giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế. Chuẩn hóa vùng trồng, chuyển đổi xanh và kể câu chuyện thương hiệu Việt sẽ giúp cây dừa trở thành biểu tượng mới của nông nghiệp Việt hội nhập bền vững.
