Bộ trưởng Lê Minh Hoan gửi gắm tới các nhà khoa học từ câu chuyện dao gọt khoai tây

Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ tại diễn đàn. Ảnh: AH

10/7, Bộ NN-PTNT tổ chức "Diễn đàn kết nối các sản phẩm khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp với doanh nghiệp, hợp tác xã, người dân". Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan và Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến chủ trì Diễn đàn.

Nghe nông dân nói thôi cũng có vô số ý tưởng

Đại diện một doanh nghiệp nông nghiệp ở Vĩnh Phúc gửi tới Bộ trưởng Lê Minh Hoan về tâm thư của các công ty tham gia lĩnh vực chế biến nông sản.

Vị này cho rằng khoai tây trồng ở Việt Nam chỉ để nấu canh, bán rất rẻ, trong khi đó khoai tây chế biến cho nhà hàng, khách sạn, làm BBQ nhập 100%, giá nhập 50 ngàn đồng/kg. Hay nhỏ như con dao răng cưa để chế biến khoai tây mà ông tìm không ra suốt mấy tháng nay. Như thế làm sao chúng ta cạnh tranh được?

"Chúng tôi rất mong các nhà khoa học chủ động liên lạc với chúng tôi, để chúng ta đẩy mạnh khâu chế biến" - ông nói.

Trước tâm thư của doanh nghiệp, “Tôi mà là phóng viên, tôi sẽ giật tít luôn. Nhà khoa học chúng ta nhiều mà không làm được cái dao gọt khoai tây”. Bộ trưởng lưu ý thêm về phân khúc thị trường: Người ta sản xuất cả triệu con dao, chúng ta làm vài ngàn con, thì có cạnh tranh nổi không? Mấy trăm năm người ta nghiên cứu, ví dụ như dao cạo râu Gillette, sao không có hãng khác vượt được.

Về câu chuyện sở hữu thương hiệu, sở hữu trí tuệ, Tư lệnh ngành nông nghiệp dẫn câu chuyện bản quyền giống ST: “Anh Trần Mạnh Báo nói bỏ hàng chục tỷ mua bản quyền giống ST, chưa chắc đã được nếu nó vi phạm các quy chuẩn quốc tế. Sở hữu trí tuệ giữa hai doanh nghiệp với nhau, tòa án ở Mỹ đâu có mời ông Bộ trưởng NN-PTNT Việt Nam ra hỏi”.

Hướng giải quyết vấn đề, với mục đích cốt lõi là nâng cao thu nhập cho nông dân, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói cần “hợp tác để kết nối”, và hiểu đúng khái niệm “Thị trường Khoa học Công nghệ”. “Tại sao phải gọi đó là thị trường? Thị trường là nơi gặp gỡ giữa cung và cầu. Người ta nói trăm người bán vạn người mua mới ra cái chợ, chứ không phải có vài ba ông là thành chợ. Thị trường thì sẽ có cạnh tranh, tạo ra động lực cho việc làm tốt hơn. Sản phẩm không tốt sẽ bị thải loại. Người không bán được hàng cũng tự đặt dấu hỏi, để phải cải tiến mà làm tốt hơn”, Bộ trưởng lưu ý.

Theo lãnh đạo Bộ NN-PTNT, sự thải loại của thị trường sẽ là sự cải tiến trong mọi mặt. Doanh nghiệp có quyền lựa chọn nhiều Viện nghiên cứu, ngược lại Viện nghiên cứu cũng có quyền lựa chọn nhiều doanh nghiệp. Đó là cung cầu. Nếu chỉ dừng ở liên kết, thì khó đi xa.

Chúng ta phải nghĩ, phải làm tốt hơn nữa. Thủ tướng cũng đã chỉ đạo phát triển khoa học công nghệ. Không có khoa học công nghệ là hỏng, là chúng ta tự mắc vào cái bẫy “ tự bằng lòng”. Phải nghĩ còn làm được tốt hơn không, làm mới hơn không. Cái mới hôm nay, vài ba năm nữa lại phải cải tiến tiếp.

Viện nghiên cứu chỉ đứng một mình, thì không hiểu thị trường, khâu này cần doanh nghiệp. Do đó, hợp tác liên kết có ý nghĩa sâu xa hơn nhiều so với chỉ một từ “vốn”. Chúng ta phải thoát ra cái ý nghĩ “mình làm tốt nhất rồi”. Nghĩ thế là hỏng. Sản phẩm của chúng ta chưa phải là cuối cùng. Thế giới đã nghiên cứu đến chuyển đổi xanh, phát thải xanh,...

Tôi mong diễn đàn là dịp để ngồi với nhau nhìn về tương lai, tạo ra động lực. Chúng ta đã nghe GS.TS Võ Đại Hải, Giám đốc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam nói về nghiên cứu sầu riêng, bơ, thậm chí là bơ phục vụ ăn lẩu bên Trung Quốc - dai và dày hơn bơ thường.

Tôi đọc sách của Trung Quốc, thấy họ hằng tuần ngồi với nhau cùng uống trà, chia sẻ thông tin và hiểu nhau, tránh bức xúc về nhau. Tôi vẫn luôn lắng nghe các bức xúc liên quan đến ngành nông nghiệp, nhưng chúng ta cũng phải tự tìm cách giải thoát cho mình. Có nhà khoa học nói với tôi: “Chúng tôi làm sao biết thị trường như nào. Nhà nước cứ mua hết đi rồi bán chứ”.

Nói vậy là sai, chúng ta nghiên cứu cái gì cũng phải theo thị trường. Mọi sự thay đổi thị trường, doanh nghiệp là người đầu tiên biết. Giống như vị mặn, vị ngọt trong nước thì con tôm, con cá cảm nhận được đầu tiên. Nhà nước sẽ luôn đi sau doanh nghiệp trong vấn đề này. Vì sao? Vì thị trường chính là hơi thở, là sức khỏe của doanh nghiệp.

Hồi xưa khi làm Chủ tịch tỉnh, lúc giá lúa xuống, tôi nói Chánh văn phòng tổ chức một cuộc gặp với các doanh nghiệp. Mọi việc được giải quyết ngay. Một sản phẩm có sự tham gia của nhà khoa học, doanh nghiệp, chính quyền địa phương, thì sẽ dễ thuyết phục hơn nhiều. Nhiều khi doanh nghiệp kêu hãy giúp, nhưng hỏi giúp gì thì lại không trả lời rõ được. Tôi vẫn mong ký kết phải thực sự, tháng sau chúng ta lại phải ngồi với nhau xem ký kết có hiệu quả không. Phải có hiệu quả, đừng diễn. Gặp nhau để hoàn thiện sản phẩm, chứ không đơn thuần là buôn bán.

Đừng nghĩ chúng ta là nhà khoa học, rồi thì doanh nghiệp này nhỏ, doanh nghiệp kia siêu nhỏ, chúng ta không gặp. Không phải thế, chúng ta ngồi ở đây làm quốc sự, giúp cho nông dân và ngành nông nghiệp đi lên. Doanh nghiệp chính là yếu tố giúp cho viện, cho nhà khoa học hiểu thị trường cần gì, nghiên cứu gì.

Hôm trước, chị Thành Thực gửi cho tôi một cái bao tay, để cho phụ nữ cắt ớt. Tôi chợt nhớ đến ở quê tôi, mấy chị phụ nữ bấm ớt bằng tay phải có mấy xô nước để cạnh. Khoa học có những cái cao siêu, nhưng cũng có những cái nho nhỏ - song giúp ích cho hàng triệu phụ nữ. Một sản phẩm thế thôi, giúp cho biết bao người từ Lào Cai đến tận miền Nam.

Tôi muốn khuyến khích các viện nghiên cứu về “giải pháp hữu ích”. Hãy nghĩ tới bà con nông dân, nghĩ làm sao cho họ bớt vất vả. Đó cũng là gợi ý với các nhà khoa học, hãy bước ra gặp nông dân, nghe họ nói thôi cũng có vô số ý tưởng.

Bộ trưởng gửi gắm tới các nhà khoa học từ câu chuyện dao gọt khoai tây.

Không có thị trường thì không thể đưa các nghiên cứu này ứng dụng vào sản xuất

Trả lời về vấn đề làm sao đưa doanh nghiệp - nhà khoa học gặp nhau ngay từ giai đoạn ban đầu, GS.TS Nguyễn Hồng Sơn - giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam - cho rằng thị trường chính là "bà đỡ" cho các đề tài nghiên cứu khoa học.

Theo ông Sơn, không có thị trường thì không thể đưa các nghiên cứu này ứng dụng vào sản xuất. Mỗi doanh nghiệp có mục tiêu, định hướng riêng, do đó họ mới chính là những khách hàng thiết thực.

"Các doanh nghiệp là những đơn vị cần nguồn lực thực sự. Mấy năm gần đây, doanh nghiệp sẵn sàng trích từ quỹ phát triển của mình để dành cho công tác nghiên cứu. Do đó, đặt hàng riêng của doanh nghiệp đối với các nhà nghiên cứu, nhà khoa học là rất quan trọng" - ông Sơn nói.

Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Giống cây trồng Việt Nam (Vinaseed) Trần Kim Liên cho rằng doanh nghiệp chính là thị trường của khoa học công nghệ, bởi mục tiêu của doanh nghiệp là tìm kiếm lợi nhuận từ thị trường, do đó họ hiểu hơn hết thị trường cần cái gì.

"Nói như Bộ trưởng Lê Minh Hoan là cần một cơ chế nào đó, đó là dự đoán dự báo xu thế về sự thay đổi xu hướng tiêu dùng để từ đó định hướng cho công tác nghiên cứu khoa học.

Chúng tôi sẵn sàng trả tiền để đặt hàng các nhà nghiên cứu, khoa học trong nước. Hợp tác trước mắt là chuyển giao, còn hợp tác lâu dài, đấy là đặt hàng" - bà Liên nói.

Giám đốc Công ty TNHH xuất nhập khẩu thực phẩm Toàn Cầu Nguyễn Đức Hưng đề xuất xây dựng một không gian, diễn đàn để người nông dân, doanh nghiệp đưa ra ý tưởng. Các nhà khoa học có thể căn cứ vào đó để nghiên cứu. Ở chiều ngược lại, khi nghiên cứu được triển khai, công bố trên cơ sở dữ liệu đó, nông hộ có thể tìm hiểu thông tin, chủ động tiếp cận.

"Thực tế người dân, doanh nghiệp chưa mặn mà với kết quả nghiên cứu nói chung do thụ hưởng của người dân và doanh nghiệp chưa cao. Cần minh bạch về tính thẩm định của hệ thống tiêu chuẩn, để khi sản phẩm đưa ra thị trường có thể giúp doanh nghiệp tăng giá trị sản phẩm và người dân thụ hưởng đúng với chất lượng" - ông Hưng nói.

Quốc hội chất vấn Bộ trưởng Lê Minh Hoan

Bước ngoặc để kích hoạt kinh tế - xã hội, đánh thức tiềm năng vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Chiêm ngưỡng cây vải thiều được Bộ trưởng Lê Minh Hoan đặt mua