Biến đổi khí hậu để lại “vị đắng” cho ngành cà phê

Biến đổi khí hậu để lại “vị đắng” cho ngành cà phê.

Ngành cà phê đối mặt với những thách thức về biến đổi khí hậu

Ngành cà phê của Việt Nam đang phải đối mặt với những thay đổi và thách thức về biến đổi khí hậu khiến việc thúc đẩy mô hình canh tác bền vững trở thành điều tất yếu.

Chia sẻ trên Báo Thanh Niên, ông Lý Thông Hạ ở TT.Di Linh (Lâm Đồng) nói mấy ngày gần đây ở địa phương xuất hiện sương muối. Tuy không ảnh hưởng nhiều đến cây cà phê nhưng khiến những người trồng rau màu phục vụ tết bị ảnh hưởng rất nhiều.

Còn với cà phê thì khốn khổ nhất là tình trạng nắng nóng hồi đầu năm. Thông thường trong mùa khô người dân tưới cà phê 2 - 3 lần. Nhưng mùa khô vừa qua do tình trạng nắng nóng và khô hạn đặc biệt gay gắt nên nhiều người phải tưới đến 5 - 6 lần. Nhưng đã khô hạn thì nhiều nơi không có đủ nước tưới. Nắng nóng và khô hạn gay gắt bắt đầu ngay lúc hoa cà phê vừa rụng, chuyển sang quá trình kết quả, khiến trái trụng dần. Cũng vì thiếu nước nên trọng lượng mỗi trái và hạt cũng nhỏ hơn các niên vụ trước.

Tại thủ phủ cà phê Đắk Lắk, ông Trần Đình Trọng ở HTX cà phê Ea Tu (TP.Buôn Ma Thuột) ước tính nắng nóng và khô hạn khiến năng suất cà phê của HTX và địa phương được nhiều người dự báo giảm khoảng 10%.

Việt Nam là nước sản xuất cà phê hàng đầu thế giới, xếp thứ 6 về diện tích, sau Brasil, Indonesia, Ethiopia, Colombia và Bờ Biển Ngà, với tổng diện tích năm 2022 là 709,6 ngàn ha.

Năng suất cà phê của Việt Nam thuộc nhóm cao nhất thế giới, trung bình từ 2,5-3,5 tấn nhân/ha. Năm 2022, Việt Nam xuất khẩu 1,72 triệu tấn cà phê với kim ngạch đạt 3,95 tỉ USD, hay 17,5% trong tổng kim ngạch xuất khẩu sản phẩm trồng trọt.

Rõ ràng ngành cà phê Việt Nam là trụ cột quan trọng của thị trường cà phê toàn cầu và đóng góp đáng kể cho nền kinh tế quốc gia, trở thành một ngành đầy niềm tự hào của đất nước.

Dù có hơn 700.000 héc-ta đất cà phê nhưng Việt Nam đang chật vật tìm đất phù hợp để nâng cao sản lượng do lo ngại nạn phá rừng và áp lực đáp ứng các mục tiêu liên quan đến khí hậu.

Số liệu của Cục trồng trọt năm 2023 cho thấy chỉ riêng biến đổi khí hậu năm 2016 đã ảnh hưởng đến 116,4 ngàn hecta cà phê, trong đó Đăk Lăk bị thiệt hại 56,1 ngàn hecta. Diện tích cà phê bị mất trắng do thời tiết là 6,9 ngàn hecta.

Ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê ca cao VN (VICOFA): Niên vụ cà phê 2023 - 2024 vừa qua do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu gây nên tình trạng hạn hán, nắng nóng kéo dài đã ảnh hưởng đến sản lượng cà phê một số vùng ở Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk… Ước sản lượng đạt khoảng 1,6 triệu tấn, tiếp tục giảm thêm từ 5 - 10% so với niên vụ trước. "Thực tế thì sự tác động của biến đổi khí hậu đến cây cà phê cũng như sản xuất nông nghiệp nói chung là rất lớn nhưng để xác định con số và mức độ cụ thể thì rất khó khăn và cần có nghiên cứu khoa học cụ thể để bóc tách từng yếu tố", ông Hải nhận định.

Giải pháp hiệu quả cho tương lai của ngành cà phê

Việc phát triển giống cà phê có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu được xem là giải pháp lâu dài.

Chia sẻ trên Báo Thanh Niên, GS.TS Bùi Chí Bửu, nguyên Phó viện trưởng Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam, phân tích: Biến đổi khí hậu là quá trình không thể đảo ngược. Các nghiên cứu trên thế giới gần đây cho thấy tác động của biến đổi khí hậu gây thiệt hại kinh tế cả trăm tỉ USD mỗi năm. Để làm chậm quá trình này, đầu tiên chúng ta phải có chiến lược làm chậm quá trình ấm lên toàn cầu bằng cách giảm phát thải khí nhà kính. Bên cạnh đó, trong nông nghiệp cần đầu tư mạnh vào công tác nghiên cứu khoa học để phát triển các giống mới thích nghi tốt hơn, có khả năng chống hạn, chịu mặn, có giá trị dinh dưỡng cao hơn.

Trước những áp lực từ biến đổi khí hậu, việc phát triển giống cà phê có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu được xem là giải pháp lâu dài để đảm bảo tương lai ngành cà phê Việt Nam cũng như sinh kế của hàng trăm nghìn hộ nông dân. Đây cũng là hướng nghiên cứu mà WASI theo đuổi từ năm 2010 đến nay.

Năm 2011, WASI đã ký kết hợp tác với Nestlé Việt Nam nhằm nghiên cứu giống cà phê mới có năng suất cao, chống chịu sâu bệnh và chịu hạn tốt để cung cấp cho người nông dân. Theo đó, ngoài hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, công nghệ và thiết bị phục vụ nghiên cứu, Nestlé thông qua Viện nghiên cứu và phát triển Tours (Pháp) còn tài trợ các vật liệu giống kháng hạn để phục vụ công tác nghiên cứu, khảo nghiệm và lai tạo ra các giống có năng suất cao, chất lượng tốt, kháng bệnh, chống chịu hạn và phù hợp với điều kiện canh tác tại Việt Nam cho WASI.

“Từ các nguồn hỗ trợ từ Nestlé và Viện nghiên cứu và phát triển Tours (Pháp), Viện đã tiến hành khảo nghiệm và sử dụng để chọn lọc trực tiếp cũng như lai tạo với các giống thương mại của Việt Nam. Quá trình nghiên cứu bước đầu đã ghi nhận nhiều tín hiệu khả quan. Một số dòng cà phê có thể giúp bà con nông dân giảm một lần tưới, khắc phục được vấn đề thiếu nước, giảm chi phí đầu vào, mà vẫn cho năng suất, chất lượng cao”, Thạc sĩ Đinh Thị Tiếu Oanh - Trưởng bộ môn Cây công nghiệp (thuộc WASI) nói và kỳ vọng có thể sớm công bố các giống mới trong thời gian tới.

Về phía Nestlé Việt Nam, đại diện doanh nghiệp cho biết việc hợp tác với WASI là một phần trong chương trình NESCAFÉ Plan - dự án được Tập đoàn Nestlé triển khai tại các vùng cà phê trọng điểm trên toàn cầu từ năm 2010 và tại Việt Nam vào năm 2011 nhằm đồng hành cùng người nông dân chuyển đổi sang nông nghiệp tái sinh, ứng phó với biến đổi khí hậu và cải thiện sinh kế.

“Quá trình nghiên cứu và chuyển giao vào sản xuất những giống cà-phê thích ứng với biến đổi khí hậu sẽ cần nhiều thời gian để khảo nghiệm. Do đó, việc cần làm trước mắt là giúp bà con sớm tiếp cận với những kỹ thuật canh tác hiện đại, kỹ thuật tưới tiết kiệm nước… để nâng cao chất lượng và độ phì nhiêu của đất, bảo vệ nguồn nước và đa dạng sinh học. Cải tạo đất sẽ giúp tăng khả năng hấp thụ khí CO2 vào đất và tạo ra nhiên liệu sinh khối từ thực vật, từ đó giúp cây cà phê chống chịu tốt hơn và cho năng suất cao hơn”, đại diện Nestlé Việt Nam chia sẻ.

Giá cà phê tăng 6.000 đồng/kg ngay giữa mùa thu hoạch rộ

Chuyên gia dự đoán tuần tới giá cà phê tăng hay giảm?

Giá cà phê quay đầu giảm ngay phiên đầu tuần, vì sao?