Mủ trôm
 |
Mủ trôm được chiết xuất từ cây trôm (có tên khoa học là Terculia Foetida). Cây trôm phân bố nhiều ở các nước khu vực nhiệt đới. Ở Việt Nam, cây trôm có nhiều nhất ở Ninh Thuận. Mủ trôm nguyên chất đa số có màu trắng trong, dạng chất đặc hơi sệt như thạch. Người dân thường dùng loại mủ này như một thức uống giải khát.
Ngoài công dụng làm nên thức uống ra thì mủ trôm còn có thể chế biến thành món ăn, dược phẩm hoặc các chất kết dính trong công nghiệp. Dù vậy, công dụng quen thuộc nhất của nó vẫn là pha chúng cùng các loại nước cam, nước chanh hoặc rau củ để tạo nên những món nước giải khát, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, tốt cho sức khỏe. Ngoài ra mủ trôm cũng là thành phần quen thuộc trong các món chè. Mủ trôm khi ăn sẽ thấy dai giòn, sần sật, khi nhai rất đã miệng. Có thể nói món đặc sản này là một thay thế tốt cho sức khỏe cho các loại thạch, trân châu.
Mủ trôm Ninh Thuận chiếm được cảm tình của du khách gần xa với vị ngọt thanh mát cũng như lợi ích thiết thực mà món đặc sản này mang lại trong cuộc sống hàng ngày. Từ sức khỏe, làm đẹp tới ngành dược và kỹ nghệ, có thể nói trong nhiều lĩnh vực mủ trôm được đánh giá mang lại giá trị rất cao.
Mủ trôm Ninh Thuận có thể dễ dàng tìm thấy ở các đại lý, cửa hàng tại tỉnh này. Trung bình mỗi kg mủ thu mua tại vườn sẽ sở hữu mức giá dao động từ 200.000 - 300.000 đồng tùy vào chất lượng cũng như có đóng hộp theo dây chuyền công nghiệp hay không.
Hạt đác
 |
Hạt đác là hạt của cây đác (hay còn gọi là cây bang) – một loại cây sống chủ yếu tại những vùng Nam Trung Bộ như: Nha Trang (Khánh Hòa), Phú Yên. Chúng phải mất 10 năm, mới bắt đầu có trái; từ khi ra hoa, kết quả đến khi thu hoạch phải mất thêm 3 năm nữa. Đặc biệt sau khi thu hoạch quả, cây đác sẽ không ra trái nữa cho đến khi chết đi.
Quả đác có hình dáng giống như quả dừa nhưng bé hơn, quả kết thành từng buồng lớn, mỗi quả có 3-4 hạt. Hạt đác sau khi được tách vỏ sẽ có màu trắng đục, da trơn láng, ăn có cảm giác giòn sần sật, vị béo và bùi.
Hiện hạt đác được rao bán trên thị trường với giá phù hợp với túi của người tiêu dùng. Theo đó, hạt đác tươi đã qua sơ chế và đóng gói hoàn chỉnh dao động từ 75.000 – 130.000 đồng/kg; hạt đác rim dao động từ 140.000 – 180.000 đồng/kg.
Chị Ngọc Hà (28 tuổi, Phú Yên) cho biết, xưa ở quê chị có rất nhiều cây đác, hạt của nó là thứ quà quê quen thuộc của lũ trẻ nghèo. Sau đó theo năm tháng, chúng dần dần ít đi – đó cũng là thời điểm hạt đác trở thành đặc sản nổi tiếng, được giới trẻ săn lùng ráo riết.
Quả ươi bay
 |
Quả đười ươi còn có các tên gọi khác là quả ươi, ươi bay. Đây là một loại quả rừng xuất hiện ở khu vực Trung Trung Bộ và Tây Nguyên. Một điểm vô cùng đặc biệt là cây ươi trưởng thành 4 năm mới cho ra quả một lần nên chúng rất hiếm.
Trên thị trường những năm gần đây, hạt đười ươi bỗng nhiên "gây sốt", nhiều người tìm mua dù giá không hề rẻ, lên tới 450.000 đồng/kg. Nếu như trước đây thứ quả dại này ít người biết tới, chỉ có người dân địa phương đi nhặt về pha nước uống hoặc chế biến món ăn thì giờ đây chúng đã "lên đời" thành thứ đặc sản đắt giá.
Theo tìm hiểu, hạt đười ươi có 2 loại. Ươi bay là loại quả tự chín rồi theo gió thổi bay xuống đất và hạt đười ươi do người dân tự hái trên cây sau đó mang về sấy khô. Giá thành 2 loại này có sự chênh lệch nhỏ: hạt ươi bay được bán với giá dao động từ 280.000 - 300.000 đồng/kg có khi cao điểm lên tới 450.000 đồng/kg, trong khi đó, hạt đười ươi do người dân tự sấy có giá “mềm” hơn, khoảng 180.000 – 250.000 đồng/kg.
Theo y học cổ truyền, công dụng của ươi không chỉ giúp giải nhiệt mà còn tốt cho người ho khan không đờm, cổ họng sưng đau, viêm đường tiết niệu.
Loại nước uống từ quả ươi thanh nhiệt có thể dùng cho người thức khuya làm ca đêm, lao động trí óc nhiều, nhiệt miệng, táo bón, mọc nhiều mụn hay người bệnh trĩ. Ngoài ra, quả ươi còn có tác dụng hỗ trợ cho người tiểu gắt không thông, siêu âm có sỏi thận.
