Một số bài thuốc dân gian quý từ cây dừa cạn

Cây và hoa dừa cạn

Cây dừa cạn còn có tên gọi khác: Cây bông dừa, dương giác và hoa hải đằng.

Tên khoa học: Catharanthus roseus (L) G Don, Lonchnera rosea Reich.

Thuộc họ: Trúc đào (danh pháp khoa học: Apocynaceae)

Tính vị: Tính mát, vị đắng.

Quy kinh: Chưa có ghi chép.

Đặc điểm của cây hoa dừa cạn

Cây dừa cạn là loài thực vật thân thảo, nhỏ, chiều cao chỉ khoảng 40 – 80cm.

Cây thường mọc thành bụi, lá xanh quanh năm, thường mọc đối xứng, phiến hình trứng dài, rộng 1 – 2.5cm, dài 3 – 8cm, hai đầu hẹp nhọn. Rễ cây phát triển, phần thân dưới hóa gỗ, thân trên dạng thảo và mềm.

Hoa có màu đỏ, hồng hoặc trắng, mọc đơn độc và thẳng đứng, ở các kẽ lá phía trên

và có mùi thơm đặc trưng. Mỗi hoa gồm có 5 cánh, mỏng, sờ vào thấy mềm mịn.

Quả rộng 2 – 3mm, dài 2 – 4mm, đầu quả hơi tù, bên trong chứa khoảng 10 – 20 hạt nhỏ, dạng hình trứng và có màu nâu nhạt.

Bộ phận sử dụng: Rễ, thân cây và lá của cây dừa cạn đều được sử dụng để làm thuốc.

Phân bố: Cây dừa cạn thường mọc hoang và được trồng nhiều ở các quốc gia có khí hậu nhiệt đới như: Indonesia, Ấn Độ và Việt Nam. Ngoài ra cũng được trồng tại châu Mỹ, châu Phi và châu Úc...

Thu hái – sơ chế và bảo quản

Cây được thu hái quanh năm. Sau khi hái về đem rửa sạch, phơi hoặc sấy khô hoàn toàn.

Bảo quản nơi khô thoáng, tránh ẩm và nhiệt độ cao.

Tác dụng chữa bệnh của cây dừa cạn

Công dụng của cây dừa cạn theo Đông Y:

Tác dụng: Tiêu viêm, thông tiểu, tiêu thũng, hoạt huyết, và hạ áp.

Chữa trị: Cao huyết áp, bỏng nhẹ, ung thư, mất ngủ, tiêu hóa kém, lỵ, đái tháo đường, tiểu tiện khó

Công dụng của cây dừa cạn theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

Tác dụng hỗ trợ điều trị bện ung thư bạch cầu (bệnh máu trắng).

Vincristin trong dừa cạn có tác dụng ức chế tế bào ung thư nhưng có thể gây ức chế thần kinh và gây hại cho thai nhi.

Lá và thân bông dừa có tác dụng lọc máu và làm săn da.

Thành phần hóa học trong cây dừa cạn có thể chữa bệnh lợi tiểu và tẩy giun.

Dừa cạn giúp tiêu viêm, thông tiểu, tiêu thũng...

Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây dừa cạn

Hỗ trợ điều trị chứng bế kinh (bụng dưới đau, căng đầy, mặt đỏ và dễ cáu gắt)

Dùng hương phụ và nga truật mỗi vị 12g; kê huyết đằng, bông dừa (phơi khô), trạch lan mỗi vị 16g; tô mộc 20g, chỉ xác 8g và hồng hoa 10g.

Đem các vị sắc với 500ml nước còn lại 300ml và chia thành 2 lần uống.

Hỗ trợ điều trị vết bỏng nhẹ

Dùng lá dừa cạn tươi.

Giã nát, đắp lên vết bỏng. Thực hiện 2 – 3 lần/ ngày.

Lưu ý: Không thực hiện với những vết bỏng nặng, trợt lở da và bỏng da trên diện rộng.

Hỗ trợ điều trị chứng tăng huyết áp

Dùng cam thảo đất 140g, đỗ trọng 120g, dừa cạn 160g, chi tử 100g, cỏ xước 160g, lá đinh lăng 180g và hoa hòe 150g.

Đem tất cả sao giòn, tán vụn và bảo quản trong hộp kín. Dùng 40g hãm với 1 lít nước sôi trong vòng 10 phút và dùng thay nước trà mỗi ngày

Chữa chứng rong kinh

Cây dừa cạn sao vàng (bao gồm thân, lá, rễ và hoa).

Đem sắc uống, dùng liên tục trong 3 – 5 ngày.

Bài thuốc từ cây dừa cạn giúp giảm tình trạng mất ngủ...

Giảm triệu chứng mất ngủ

Dùng hạt muồng sao đen và lá vông nem mỗi vị 12g, thân lá dừa cạn khô (sao vàng) 20g.

Đem sắc uống và dùng trước khi đi ngủ.

Hỗ trợ điều trị chứng tiêu khát (khát nhiều và tiểu tiện nhiều)

Dùng 20g cây dây thìa canh và 10g bông dừa, đem sắc với 1 lít nước còn lại 3 bát. Chia đều thành 3 lần uống và dùng hết trong ngày, nên sử dụng sau khi ăn 15 – 20 phút.

Hỗ trợ điều trị lỵ trực khuẩn

Dùng hoàng liên và chi tử mỗi vị 10g, dừa cạn (sao vàng hạ thổ), đinh lăng, rau má, lá khổ sâm, cỏ mực và cỏ sữa mỗi vị 20g.

Đem sắc với 600ml nước còn lại 300ml và chia thành 3 lần uống. Áp dụng bài thuốc liên tục trong vòng 5 ngày.

Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư

Dùng cây xạ đen 30g và cây hoa dừa cạn 15g.

Sắc với 1 lít nước còn 700ml, đem chia thành 3 lần uống và dùng sau khi ăn 30 phút.

Giảm búi trĩ sưng đau

Bài thuốc đắp: Dùng lá và hoa cây dừa cạn, lá thầu dầu tía bằng lượng nhau. Đem nguyên liệu rửa sạch, giã nát và băng lại ở búi trĩ.

Bài thuốc uống: Dùng trần bì,thăng ma và sài hồ mỗi vị 10g, cam thảo 12g, đương quy 12g, hoàng kỳ 12g, bạch truật và phòng sâm mỗi vị 16g, bông dừa (sao vàng), cỏ mực mỗi vị 20g. Đem sắc với 600ml nước còn lại một nửa, chia thành 2 lần uống. Áp dụng bài thuốc trong vòng 10 ngày, sau đó ngưng 3 – 4 ngày và lặp lại liệu trình.

Lưu ý và kiêng kỵ khi dùng cây dừa cạn

Một số chuyên gia cho rằng, cây hoa dừa cạn màu trắng có tác dụng dược lý cao hơn cây màu hồng hoặc đỏ

Không nên dùng dừa cạn cho người có huyết áp thấp, phụ nữ mang thai và người đang cho con bú.

Các hoạt chất trong dừa cạn như vinblastine và vincristine có tác dụng chống ung thư. Tuy nhiên sử dụng tùy tiện có thể gây ngộ độc và tử vong.

Dùng dược liệu ở liều quá cao có thể gây mù và tử vong. Do đó không nên dùng quá 50g/ ngày.

Alkaloid trong bông dừa có thể gây ra một số phản ứng bất lợi như táo bón, viêm miệng, nôn mửa, buồn nôn, viêm thần kinh, giảm số lượng bạch cầu, rụng tóc, chán ăn, tắc ruột,…

*Những thông tin trong bài viết chỉ có tính chất tham khảo. Khi muốn sử dụng để chữa bệnh cần tham vấn ý kiến bác sĩ chuyên khoa.