Sản lượng chuối ngự giảm mạnh
 |
| Chuối ngự Đại Hoàng rất kén đất, chỉ phù hợp với dải đất ven Châu Giang. |
Hòa Hậu là một xã thuộc huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam (xưa là Phủ Lý Nhân). Nơi đây, được mệnh danh là "thủ phủ" chuối ngự Đại Hoàng, loại chuối từng được dùng để tiến Vua vào thời xưa.
Từ xưa, đặc sản chuối ngự Đại Hoàng được nhiều người chọn mua làm quà biếu, đặc biệt là dịp Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, năm nay do thời tiết không thuận lợi, sản lượng chuối ngự giảm mạnh, khiến mặt hàng này rất khan hiếm.
Ông Trần Khắc Năm, Thôn 7, xã Hòa Hậu (huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam), người có nhiều kinh nghiệm trồng chuối ngự Đại Hoàng cho biết: “Khu vườn của tôi rộng 8 sào chuyên trồng chuối ngự Đại Hoàng, với khoảng 600 gốc”.
Theo ông Năm, chuối ngự Đại Hoàng rất kén đất, chỉ phù hợp với dải đất ven sông Châu Giang chảy qua địa phận một số xã của huyện Lý Nhân bởi khu vực này là đất pha cát. Chất lượng đất thì không có một nơi nào ở Việt Nam mà có được vi lượng chất đất tốt như ở Đại Hoàng.
Ông Năm chia sẻ thêm: “Đất trồng chuối phải chuẩn bị thật kỹ. Các hốc cây đặt cách nhau khoảng hai mét, ủ tro trấu, phân chuồng xuống hốc cây. Chọn cây chuối giống cao khoảng 40 đến 50cm, không bị sâu bệnh. Sau khi đặt bầu chuối vào hốc, lấy đất bùn phủ quanh gốc”.
Chia sẻ kinh nghiệm trồng chuối ngự Đại Hoàng, ông Năm cho biết: “Chuối ngự Đại Hoàng thích hợp sinh trưởng ở nhiệt độ từ 26-28 ° C. Cây rất cần nước, nhất là lúc phân hoá mầm, ra hoa, kết quả vì vậy người trồng chuối phải giữ ẩm, chống hạn cho chuối trong mùa khô và chống úng trong mùa mưa lũ”.
Thời gian trồng chuối ngự tốt nhất khoảng từ giữa đến cuối mùa xuân, sau một năm là có quả. Thời gian đầu phải thường xuyên giữ độ ẩm cho cây, sau một tháng khi cây bén rễ mới tưới phân. Khi cây chuối còn non (chưa có buồng) phải đóng cọc tre bên cạnh để chống giữ vì nếu khi mang buồng mới chống cột đỡ thì cây sẽ bị "chột".
“Vườn chuối bắt đầu trổ bông - đây là giai đoạn quan trọng của cây chuối vụ Tết nên phải dành thời gian xới đất, bón phân, bóc tỉa những bẹ lá già tránh gây thối ảnh hưởng đến thân cây. Mỗi một bụi chuối không để quá 3 mầm, tức là có 1 cây mẹ và 2 cây con chuẩn bị cho thế hệ sau”, ông Năm chia sẻ thêm.
Được biết, để bón thúc cho chuối, ông Năm sử dụng toàn bộ phân hữu cơ của các nhà máy sản xuất uy tín, đồng thời, bón tăng cường thêm lượng lân và kali cần thiết trong thời điểm cây làm quả. Theo ông Năm, hầu như các loại quả chín cây là ngon nhất, nhưng riêng chuối ngự khi chuối trổ buồng được 45 ngày, da quả chuối có hiện tượng lấm tấm phải hạ xuống ngay để dấm (ủ), nếu để quá trên cây sẽ bị nứt vỏ, chín không đều mà lại kém hương.
Bà Lữ, Thôn 1 xã Hòa Hậu (huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam) cho biết: “Từ khi cây chuối ngự Đại Hoàng trỗ bông đến lúc thu hoạch thời gian khoảng 2 tháng. Bước sang đầu tháng 10 âm lịch, đây là thời điểm bắt đầu chăm sóc để cây chuối cho buồng đúng dịp Tết Nguyên đán, cũng là vụ chính trong năm. Nếu thời tiết thuận lợi, trung bình một gốc chuối mỗi năm cho thu hoạch 2 buồng, mỗi buồng có 5-7 nải. Vào ngày thường chuối có giá từ 25.000-30.000 đồng/nải nhưng vào dịp Tết giá chuối tăng gấp từ 3-4 lần”.
Trồng chuối ngự mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so với những loại cây trồng khác. Tuy nhiên, loại cây đặc sản này phụ thuộc rất lớn vào thời tiết. Năm nay, thời tiết mưa, nắng thất thường nên sản lượng chuối của gia đình bà cũng như những hộ khác giảm rất nhiều.
Từ khi chuối mới ra buồng đã được các thương lái đến tận vườn đặt mua. Dịp Tết Nguyên đán, nhu cầu tiêu thụ chuối tăng cao nhưng số lượng chuối có ít nên gia đình ưu tiên bán cho chỗ thân quen.
 |
| Rất ít sản phẩm chuối ngự Đại Hoàng được bày bán ở chợ. |
Tiếp tục gìn giữ giống chuối quý của địa phương
Bà Trần Thị Ngân - Chủ tịch Hiệp hội trồng và tiêu thụ chuối ngự Đại Hoàng cho biết: “Diện tích trồng chuối ngự Đại Hoàng tại vùng được chỉ dẫn địa lý có khoảng gần 30 ha, chủ yếu được trồng tại thôn 1 và thôn 7. Đây cũng là vùng chính cung cấp sản phẩm chuối ngự Đại Hoàng cho dịp Tết Nguyên đán.
Chuối ngự Đại Hoàng đang dần bị mai một vì đặc thù của giống chuối này thân khá mảnh, nhạy cảm với thời tiết như: gió mạnh, mưa nhiều, nắng hay rét hại. Nhất là những đợt mưa lớn dài ngày phần rễ phía trên thường bị thối, tổn thương ảnh hưởng đến sinh trưởng dễ bị mất mùa nên nhiều nhà phá bỏ”.
“Các thành viên trong hiệp hội thường xuyên trao đổi kỹ thuật chăm sóc để cây chuối sinh trưởng phát triển tốt mang lại giá trị kinh tế cao. Dịp Tết Nguyên đán, chuối ngự Đại Hoàng vẫn được lựa chọn là món quà chất lượng và ý nghĩa. Năm nay, do nhiều yếu tố, nhất là thời tiết, sản phẩm chuối ngự Đại Hoàng không được dồi dào như những năm trước”, bà Ngân buồn rầu nói.
Ông Nguyễn Khắc Năm, người trồng nhiều chuối Ngự nhất nhì xã Hoà Hậu chia sẻ: “Bây giờ thì chú sức khỏe tôi cũng hạn chế rồi nên sẽ không mở rộng diện tích trồng chuối nữa chỉ cố gắng học hỏi kinh nghiệm để giữ gìn giống chuối quý này ko bị mai một đi…”
