Củ cải trắng - Món ăn ngon, bài thuốc bổ

Đặc điểm của cây củ cải trắng

Củ cải trắng còn gọi la bặc tử, lai phục tử, rau lú bú… Tên khoa học Raphanus sativus L. Thuộc họ cải Brassicaceae hay chữ thập (Crucifereae), được trồng phổ biến khắp nước ta.

Cây nhỏ, sống một năm hay hai năm, cao khoảng 15-45 cm. Rễ phình to thành củ hình trụ dài, hình trứng hay hình cầu, màu trắng, không phân nhánh. Thân rất ngắn, chỉ khi ra hoa mới vượt lên. Lá mọc so le, hình bầu dục hay hình mác, mép lá có răng cưa tù hoặc chia thùy không đều, uốn lượn, gân hình mạng nổi rõ ở mặt dưới lá.

Cụm hoa mọc thành chùm trên một cán dài phân nhánh, mỗi nhánh mang nhiều hoa trắng, đôi khi pha tím nhạt. Quả cải, thắt từng quãng, đầu nhọn dài, hạt nhiều, nhỏ, có màu vàng nhạt hoặc nâu đen.

Mùa hoa quả khoảng từ tháng 1-5. Cây củ cải trắng được trồng ở khắp nơi để lấy rễ củ ăn, lá dùng làm dưa, hạt có thể dùng làm thuốc.

Có thể dùng nhiều bộ phận của cây cải củ, gồm: Rễ củ thu hái vào mùa đông, loại bỏ thân, lá rồi phơi khô. Hạt chín phơi khô, có thể sao trước khi dùng. Lá phơi hay sấy khô.

Củ cải trắng được cho là có nguồn gốc từ khu vực Đông Địa Trung Hải và được trồng làm thực phẩm từ thời kỳ tiền La Mã ở châu Âu. Ngày nay, loại thực phẩm này được trồng trên khắp thế giới. Củ cải trắng là một loài thực vật hàng năm với các lá hình hoa hồng dài khoảng 13 cm.

Củ cải trắng được trồng để lấy củ vì đây là phần có thể ăn được, củ chứa nhiều nước nên hơi phình ra và có màu trắng. Củ cải trắng thường có hình thuôn dài hoặc hình cầu, phần thịt bên trong của củ hoàn toàn có màu trắng. Thân mập, mọc thẳng và phân nhánh.

Thanh phần hóa học

Trong 100g củ cải có năng lượng 17kcal, nước 95,04g, protein 0,67g, chất béo 0,24g, carbohydrate 3,43g, đường tổng số 1,83, chất xơ 1,6g; chất khoáng như: canxi (Ca) 17mg, sắt (Fe) 0,15g, magiê (Mg) 9mg, phốt pho (P) 24mg, kali (K) 285mg, sodium (Na) 249mg, selenium (Se) 0,7mg, vitamin C 15,1mg, niacin (vitamin B3) 0,15mg, folate 17mg, choline 6,8mg.

Rễ có chứa raphanin, glucose, saccharose. Ngoài ra còn có axit coumaric, axit cafeic, axit ferulic, nhiều loại axit amin khác nhau,… Rễ tươi có chứa vitamin C.

Hạt chứa dầu béo, tinh dầu, còn có raphanin với tác dụng kháng khuẩn.

Theo y học cổ truyền

Củ cải có vị ngọt, hơi cay, là “thực phẩm vàng” cho sức khỏe nhờ tác dụng giảm đau, giảm cholesterol và cải thiện chức năng gan, đồng thời ngăn ngừa các bệnh về tim mạch, giảm béo, ngăn ngừa lão hóa da,...

Bài thuốc sử dụng củ cải trắng

Chữa viêm họng

Củ cải tươi (1 - 2 củ), một ít đường phèn (hoặc thay bằng mật ong). Cách làm: củ cải cạo vỏ, rửa sạch, cắt dạng sợi, đem trộn với đường phèn, cho vào hũ để qua đêm cho ra nước rồi chắt lấy nước này uống. Cứ khi nước ra, lại chắt lấy nước, làm liên tục vài ngày.

Chữa lao phổi, ho ra máu, đau tức ngực

Củ cải 300g nấu với 400ml nước lấy 100ml, bỏ bã. Thêm 9-10g phèn chua, 150g mật ong, quấy đều, đun lên. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 50ml lúc bụng đói.

Chữa người già bị viêm phế quản mạn tính

Hạt cải củ sao 12g, hạt tía tô 12g. Sắc uống trong ngày. Hay lấy củ cải hầm bì sứa: bì sứa 120g, củ cải 60g. Thêm nước và gia vị, hầm nhừ chia ăn 2 lần trong ngày

Chữa khí quản cấp tính

Củ cải 500-1.000g, quả trám 250g, sắc uống.

Chữa ho nhiều đờm

Hạt cải củ sao 12g, hạnh nhân 12g, cam thảo sống 8g. Sắc uống.

Chữa khản tiếng, mất tiếng

Khàn tiếng, mất tiếng làm cho chúng ta rất khó chịu và gặp nhiều cản trở trong giao tiếp. Để chữa trị hiện tượng này các bạn có thể dùng nước ép của cải trắng, cho thêm 2-3 lát gừng ngậm sau đó nuốt dần. Nên ngậm nhiều lần trong ngày để phát huy tác dụng.

Chữa táo bón, miệng khô đắng

Dùng củ cải tươi xào với tỏi ăn trong bữa cơm. Ngày 2 lần. Ăn trong 3 – 5 ngày.

Chữa ho nhiều, suy nhược

Củ cải trắng 1kg, lê 1kg, gừng tươi 250g, sữa 250g. Lê gọt vỏ, bỏ hạt, củ cải và gừng tươi rửa sạch, thái nhỏ, mỗi thứ vắt nước, để riêng. Cô nước củ cải, lê đến khi đặc dính rồi thì cho nước gừng, sữa, mật ong vào quấy đều, đun sôi lại. Khi nguội, cho vào lọ đậy kín. Mỗi lần dùng 1 thìa canh pha vào nước nóng để uống. Ngày 2 lần.

Chữa rối loạn tiêu hóa (đau bụng, nôn, tiêu chảy, mệt lả)

Củ cải 150g, cà rốt 150g, xương sườn lợn 200 g (chặt khúc ngắn), gia vị. Ninh nhừ xương trước với muối, cho hai thứ vào sau, ninh tiếp. Ăn kèm rau cải cúc đã hấp chín (trước khi ăn cơm).

Trị đau do sỏi mật

Củ cải tươi đem thái thành từng miếng dày, rồi đem tẩm cho thấm mật ong. Sau khi tẩm, đem sấy khô, dùng củ cải đã tẩm sấy này.

Chữa suy nhược

Củ cải trắng 1kg, lê 1kg, gừng tươi 250g, sữa 250g. Lê gọt vỏ, bỏ hạt, củ cải và gừng tươi rửa sạch, thái nhỏ, mỗi thứ vắt nước, để riêng. Cô nước củ cải, lê đến khi đặc dính rồi thì cho nước gừng, sữa, mật ong vào quấy đều, đun sôi lại. Khi nguội, cho vào lọ đậy kín. Mỗi lần dùng 1 thìa canh pha vào nước nóng để uống. Ngày 2 lần.

Trị đái tháo đường

Củ cải 200g, gạo tẻ 50g và một ít nếp đem nấu cháo. Dùng lúc cháo nóng, ngày 2 lần.

Trị đau đầu do cao huyết áp

Ép nước củ cải tươi uống lạnh.

Giúp tiêu cơm, tan đờm

Củ cải trắng 250g, thịt lợn nạc 100g, bột gạo hoặc mì 250g, gừng, hành, muối, dầu vừa đủ. Củ cải thái chỉ, xào tái cùng thịt lợn (thái sợi), trộn làm nhân bánh. Làm chín bánh bằng cách hấp hoặc rán.

Giảm bệnh đái tháo đường

Củ cải tươi 200g (gọt vỏ, thái sợi), gạo tẻ 50g, gạo nếp 50g, nấu thành cháo, ăn nóng, ngày hai lần. Mỗi liệu trình 3-5 ngày liền.

Lưu ý khi dùng củ cải trắng

Cây củ cải trắng làm thuốc có gây ra tác dụng phụ gì không?

Tùy từng trường hợp, các vị thuốc trong bài thuốc có thể cần gia giảm cho phù hợp. Do đó, tốt nhất bạn không nên tự ý phối hợp các loại dược liệu. Trong quá trình sử dụng, nếu thấy xuất hiện các triệu chứng bất thường, hãy tạm ngưng dùng và thông báo ngay cho bác sĩ.

Mức độ an toàn của dược liệu củ cải trắng

Người bị khí hư không nên dùng hạt cải củ. Các đối tượng đặc biệt như phụ nữ có thai hay đang cho con bú cũng cần tham khảo ý kiến thầy thuốc nếu muốn sử dụng vị thuốc này.

Để đảm bảo an toàn, bạn nên trao đổi với thầy thuốc trước khi muốn sử dụng loại cây này làm thuốc.

Tương tác có thể xảy ra với củ cải trắng

Dược liệu cũng có thể tương tác với một số thuốc, thực phẩm chức năng hay dược liệu khác mà bạn đang sử dụng.

Một số vấn đề sức khỏe cũng có thể không phù hợp khi sử dụng vị thuốc từ cây củ cải trắng. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi dùng, bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ và thầy thuốc trước khi muốn dùng bất kỳ loại dược liệu hay thuốc từ dược liệu nào.

Gừng gió - Vị thuốc quý trong dân gian có thể chữa nhiều bệnh

Thạch hộc tía - Dược liệu chữa bệnh quý hiếm

Những điều chưa biết về cây bách bộ