 |
| Rau chua me đất thường mọc hoang dại ở góc vườn, bờ ruộng. |
Chua me đất có hai loài khá phổ biến, thường gặp quanh vườn nhà, mọc chen với các chậu cây cảnh, có thể vừa làm rau, vừa làm thuốc. Đó là Chua me đất hoa hồng và Chua me đất hoa vàng.
Chua me đất hoa hồng - Oxalis corymbosa DC. (O. martiana Zucc.), thuộc họ Chua me đất - Oxalidaceae. Tiếng Hán gọi là Đồng chùy thảo(铜锤草) hay Hồng hoa tạc tương thảo (红花酢浆草).
Chua me đất hoa hồng (CMĐHH) là cây thảo nhỏ, cao 20-30cm, phần dưới đất có nhiều vẩy xếp sít nhau. Lá mọc thành hoa thị, có 3 lá chét hình tim rộng, lõm ở đầu, có lông, mặt dưới có tuyến hơi đen; cuống lá mảnh, dài, có lông.
Cụm hoa mọc thẳng từ phần dưới đất, cao hơn lá, thành ngù hay tán; hoa màu hồng; lá đài hình mác, có hai tuyến kéo dài ở ngọn, nhẵn ở phía dưới, có lông cứng ở phía ngoài; cánh hoa nhẵn, nhị 10, chỉ nhị xù xì; bầu dài có lông. Quả nang dài, có đài tồn tại. Mùa hoa quả tháng 3-4.
Cây gốc ở Mexico, nay phát tán trên đất hoang phì nhiêu, mát, hơi chịu bóng, nhất là quanh các làng, dưới tán các cây gỗ. Cây mọc hoang sống nhiều năm nên người ta không trồng mà chỉ hái lá khi cần. Lá có vị hơi chua và dịu, có thể nấu canh chua hay luộc ăn.
Anh Lưu Bình chia sẻ: Nấu canh cá với lá me đất thật đơn giản; chỉ cần cá tươi, một ít lá me đất, một trái ớt xanh xứ Huế, hành tím, tiêu, nước mắm.
Đập trái ớt xanh, củ hành tím bằng cán dao; đặc biệt tôi thích động tác đập dập trái ớt như thế luôn cho trái ớt tiết đủ mùi thơm, mùi cay trong nồi canh rất đặc trưng của miền Trung; bạn có thể cắt bằng dao, bằng kéo hoặc giã bằng cối; tuy nhiên tôi vẫn nghĩ trái ớt được đập bằng dao sẽ luôn giữ lại đúng vị thơm của trái ớt xanh trong nồi cá kho hoặc nấu canh.
Cho gia vị vào trong nồi nước với lượng nước vừa đủ, nấu sôi thả cá vào, lửa sôi vừa vừa cho chín cá; không để lửa to quá, nước đục, cá nát.
Cá vừa chín tới nêm nếm vừa ăn thả mớ lá me đất vào nồi là nhắc xuống, rắc ít hạt tiêu bột, đừng để lâu trên bếp bởi lá me đất rất mềm và nhanh chuyển màu vàng úa.
Nồi canh cá kình (miền trong xứ Quảng tôi hay gọi cá giò) ngon ngọt ngay từ hớp nước đầu tiên; cộng vị chua thanh thanh mềm mại của lá me đất thật hấp dẫn.
 |
| Canh chua cá kình nấu rau chua me đất. |
Một số bài thuốc từ cây chua me đất
Cây me đất có nhiều công dụng khác nhau đối với sức khỏe. Bên cạnh đó, nhiều bài thuốc kết hợp giữa cây me đất và một số loại dược liệu khác cũng có thể mang lại hiệu quả điều trị bệnh rất tích cực. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến:
Điều trị viêm họng: Tình trạng viêm họng, đau rát họng khiến bạn rất khó chịu và nếu không điều trị sớm còn có thể gây ra những nguy cơ sức khỏe đáng lo ngại. Có nhiều cách điều trị viêm họng khác nhau. Một trong số đó là bài thuốc từ cây me đất hoa vàng. Cách thực hiện rất đơn giản, bạn chỉ cần chuẩn bị cây me đất hoa vàng tươi cùng với một chút muối. Sau đó nhai hỗn hợp và nuốt từ từ hỗn hợp này.
Hạ sốt: Cây me đất được biết đến là có công dụng giải nhiệt hiệu quả. Do đó, nhiều người đã áp dụng vị thuốc này để điều trị các trường hợp sốt cao. Cách thực hiện như sau: Lấy cây hoa đất me vàng rửa sạch, để ráo và đem giã nát. Sau đó, cần cho thêm nước. Cuối cùng bạn vắt lấy nước cốt và cho người bệnh uống để giảm thân nhiệt.
Trị ho: Khi bạn bị ho, cây me đất có thể là một vị thuốc hữu ích với bạn. Để điều chế loại thuốc này, bạn cần chuẩn bị cây me đất hoa vàng, cùng với một số thành phần khác như rau má, lá xương sông hay cỏ gà. Lưu ý, tất cả các nguyên liệu này đều dùng ở dạng tươi. Sau khi rửa sạch và để ráo các dược liệu này, bạn đem đi giã nhỏ. Tiếp đó, vắt lấy nước cốt và cho thêm vào đó một thìa đường. Đun sôi hỗn hợp và uống trong một ngày, có thể chia thành 3 lần uống.
Với những trường hợp bị ho gà, có thể áp dụng bài thuốc sau: Dùng lá cây me đất với lá xương sông, rễ chanh và một số dược liệu khác như lá hẹ, hạt mướp đắng, phèn phi đun lên cùng với một chút đường. Sau đó lấy nước đặc để uống.
Điều trị tăng huyết áp: Ngoài cây me đất, để thực hiện bài thuốc này bạn cần chuẩn bị thêm một số nguyên liệu như hạ khô thảo và cúc vàng. Sắc hỗn hợp này và uống 1 lần/ngày.
Điều trị viêm gan, vàng da: Có thể áp dụng 2 cách như sau
Dùng cây me đất để sắc thuốc uống trong ngày.
Kết hợp với thịt lợn nạc để nấu canh. Lưu ý dùng cả nước và cái.
Thuốc thông đại, tiểu tiện: Đây là bài thuốc kết hợp cây me đất với cây mã đề. Cách thực hiện như sau: Rửa sạch me đất và mã đề. Sau đó, giã nát hỗn hợp này cùng với đường. Sau khi giã xong, bạn vắt lấy nước cốt để uống.
Điều trị chấn thương bằng cách rất đơn giản là chưng nóng cây me đất và xoa vào vùng bị thương.
Khi sử dụng cây me đất, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:
Dùng quá nhiều có thể gây sỏi thận, sỏi bàng quang. Những người đã mắc sỏi bàng quang hay sỏi thận thì cân nhắc trước khi sử dụng. Nguyên nhân vì trong cây me đất có chứa nhiều acid oxalic.
Ngoài ra, dùng quá nhiều cũng có thể gây ngộ độc.
Không dùng cho phụ nữ có thai.
