Phát hiện thêm 2 loại sâm quý hiếm trong rừng Việt, giá trị có thể sánh ngang sâm Ngọc Linh

Thiên nhiên - Tự nhiên 08/08/2023 11:00 Theo dõi TH&SP trên

Nhóm các nhà khoa học tại Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam đã tìm và xác định được 2 loài sâm quý ngoài thiên nhiên tại Tuyên Quang và Hà Giang. Sau 2 năm tìm kiếm và đánh giá các loài sâm quý, nhóm nghiên cứu đề xuất mô hình bảo tồn và nhân trồng tại rừng Lâm Bình (Tuyên Quang) và rừng khu vực Chiêu Lầu Thi (Hà Giang).

Loài sâm quý hiếm xưa bị lầm là cây mọc dại, nay có giá 800.000 đồng/kg Những loại rau rừng vừa lạ vừa ngon, có loại được ví như “nhân sâm quý" là đặc sản vùng núi đá Hà Giang Loại cây xưa làm hàng rào nay được ví như "nhân sâm quý", hái ngọn bán đắt như tôm tươi 50.000 đồng/kg Trồng sâm quý nông dân bỏ vốn 12 triệu thu về 75 triệu đồng lãi gấp 4 lần dưa hấu

Cây sâm thuốc P. stipuleanatus (Tam thất hoang) ở Hà Giang. Ảnh: Nhóm nghiên cứu

Kỳ công 2 năm vào rừng tìm sâm quý

Từ năm 2021, nhóm nghiên cứu của PGS.TS Phan Kế Long, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam nhận nhiệm vụ điều tra hiện trạng các loài cây thuốc thuộc chi sâm (Panax L.) ở Tuyên Quang và Hà Giang. Trong vòng 2 năm, ông cùng các cộng sự đặt chân đến hai tỉnh này để khám phá sâm quý với 2 mục tiêu chính: điều tra, đánh giá hiện trạng và đề xuất phương án bảo tồn các loài Panax L.

PGS Long cho biết, chi Panax thuộc họ Ngũ gia bì (Araliaceae), đều là những cây thuốc quý hiếm nổi tiếng thế giới. Dữ liệu từ nghiên cứu trước đó cho thấy loài sâm này xuất hiện ở Tuyên Quang và Hà Giang nhưng chưa xác định cụ thể tên loài do thiếu thông tin về hình thái và sinh học phân tử.

Tại Tuyên Quang, nhóm tìm hiểu ở huyện Lâm Bình, nơi có khu rừng phòng hộ rộng 39.752 ha thuộc địa bàn 8 xã, đỉnh núi cao hơn 1900 m và hệ núi đá vôi hiểm trở. Độ cao và khí hậu nơi đây được đánh giá rất phù hợp cho sự phát triển của cây sâm. Nhóm cho biết, các loài sâm sinh trưởng tốt ở khu vực có độ cao 1200 -1500 m, những địa điểm này thường có khí hậu ôn hòa, mát mẻ quanh năm và độ ẩm tương đối cao (hơn 85%).

Những tán rừng nơi đất xốp, có mùn dày, điều kiện thông thoáng và hạn chế cây tái sinh phát triển là những khu vực được nhóm tập trung tìm kiếm. Tại đây PGS Long cùng các cộng sự xác định được 3 quần thể cây sâm thuốc Panax, đều là loài P. notoginseng (Burk.) Chow & Huang, 1975 (Điền thất/Tam thất bắc).

Hình ảnh mẫu Tam thất bắc Panax notoginseng thu ở Tuyên Quang. Ảnh: Nhóm nghiên cứu

Tại Hà Giang, nhóm tập trung tìm kiếm sâm ở 3 dãy núi Chiêu Lầu Thi, Tây Côn Lĩnh, Tả Phìn Hồ thuộc địa bàn các huyện Hoàng Su Phì, Bắc Quang, Vị Xuyên. Khu vực cao nhất lên đến 2400 m so với mực nước biển.

Kết quả thu được 5 quần thể cây sâm thuốc Panax loài P. stipuleanatus C.T.Tsai & K.M.Feng (Tam thất hoang). Theo đó, 57 cá thể thuộc 5 tiểu quần thể Đồng Văn, Quản Bạ, Hoàng Su Phì, Bắc Quang, Vị Xuyên ghi nhận hạt sâm với số lượng ít.

Với mức độ suy giảm hơn 90%, quần thể tam thất hoang ở Hà Giang được đánh giá ở tình trạng nguy cấp. Theo tiêu chí đánh giá IUCN (2019), hiện trạng quần thể tam thất hoang đang ở mức cực kỳ nguy cấp do số lượng cây tái sinh rất thấp, nguy cơ gần các loài cây thuốc thuộc chi sâm bị thu hẹp.

Cần chung tay bảo tồn và nhân rộng loài sâm quý

Sau 2 năm tìm kiếm và đánh giá các loài sâm quý, nhóm nghiên cứu đề xuất mô hình bảo tồn và nhân trồng tại rừng Lâm Bình (Tuyên Quang) và rừng khu vực Chiêu Lầu Thi (Hà Giang).

Các nhà khoa học cũng đề xuất quản lý chặt cây tái sinh và bảo tồn sự các nguồn gene tại 5 quần thể ở Hà Giang và 3 quần thể ở Tuyên Quang, đồng thời thử nghiệm trồng tại cùng độ cao, cùng đai khí hậu. Theo ông Long, doanh nghiệp và người dân cần chung tay tham gia bảo tồn, nhân giống tại chỗ và khai thác bền vững các loài cây thuốc thuộc chi sâm.

Giá trị dược liệu của tam thất hoang cũng được nhóm nghiên cứu bước đầu xác định có nhiều hợp chất quý như: aglycone, oleanolic acid và panaxadiol. Các chất này có tác dụng tiêu đờm, giảm đau, cầm máu và bồi bổ sức khỏe. Chúng còn chứa Oleanane-triterpenoid có khả năng kháng ung thư, kháng viêm thông qua cơ chế kìm hãm sự hoạt động của tác nhân NF-ĸB truyền tín hiệu kích hoạt biểu hiện một số gene liên quan đến viêm nhiễm.

Hình ảnh mẫu Tam thất hoang Panax stipuleanatus thu ở Hà Giang. Ảnh: Nhóm nghiên cứu

Hiện Việt Nam có các loài sâm thuộc chi Panax mọc ngoài tự nhiên gồm sâm vũ điệp (P.japonicus var. bipinnatifidus (Seem.), Wu & Feng (P. bipinnatifidus Seem.), tam thất (P. notoginseng), tam thất hoang (P. stipuleanatus), sâm lai châu (P. vietnamensis var. fuscidiscus) và sâm langbian (P. vietnamensis var. langbianensis).

Sâm Ngọc Linh (P. vietnamensis var. vietnamensis) cũng thuộc Panax được nghiên cứu khá chi tiết về giá trị dược liệu nhưng chưa được tìm thấy ngoài tự nhiên. Sâm Ngọc Linh chứa hàm lượng ocotillol saponin có tác dụng an thần và majonoside-R2 có khả năng kháng tác nhân gây bệnh ung thư vòm họng.

PGS Phan Kế Long cho rằng, một số loài sâm ở mức nguy cấp và có nguy cơ tuyệt chủng cao do bị suy giảm môi trường sống và con người khai thác quá mức. Đây cũng là yếu tố gây khó khăn cho các nhà nghiên cứu trong quá trình tìm kiếm các loài sâm ngoài thiên nhiên ở Tuyên Quang và Hà Giang./.

Kim Ngân

Tags:

Cùng chuyên mục

Khai mở “mỏ vàng xanh” dược liệu Tây Bắc bằng tư duy chuỗi giá trị và thương hiệu

Mực nhảy Cửa Lò – Đặc sản tươi rói làm nên thương hiệu biển Nghệ

Chuyển đổi tư duy canh tác trong trồng trọt

Ngành rau quả chuyển mình trước thử thách mới

Chủ động kiểm soát chất lượng nông sản xuất khẩu

Ngành dừa trước ngưỡng tái cấu trúc bắt buộc

Nông nghiệp tuần hoàn mở lối đi xanh cho đất Cố đô

Bắc Giang kết nối vải thiều – lan tỏa thương hiệu nông sản quốc gia

Từ nắng gió đến siêu thị: Hành trình của trái dưa lưới Bình Thuận

Nông sản Việt nỗ lực thích ứng trong “cuộc chơi” thị trường khắt khe

Quả tai chua – Đặc sản rừng sâu “gây thương nhớ” giữa phố thị

Đánh thức tiềm năng nông nghiệp hữu cơ Việt Nam

Tin khác

Bún Xiêm Lo – Vị ngọt đượm tình quê trong từng sợi bún nhỏ

Giữa miền Tây sông nước mênh mang, bún Xiêm Lo không chỉ là món ăn đậm đà hương vị, mà còn là câu chuyện giao thoa văn hóa, tình đất và ký ức sâu sắc – một linh hồn ẩm thực khiến ai từng thưởng thức đều lưu giữ mãi trong lòng.

Trái trường Bảy Núi – Viên ngọc đỏ giữa đại ngàn Tây Nam Bộ

Trái Trường là loại quả rừng nhỏ bé nhưng đầy quyến rũ, đã trở thành đặc sản của Bảy Núi (An Giang). Mùa hè, trái trường không chỉ mang vị ngọt mát, mà còn giúp phát triển du lịch sinh thái và nâng cao giá trị nông sản địa phương.

Tupai King - “Vua mới” của làng sầu riêng, giá gần 800.000 đồng/kg

Trong khi nhiều người vẫn quen với Musang King hay sầu riêng Monthong, thì một giống sầu riêng cao cấp khác đang âm thầm vươn lên dẫn đầu tại Malaysia: Tupai King – loại sầu riêng được mệnh danh là “vua mới” trong làng sầu riêng, có giá lên tới 130 RM/kg, tương đương gần 800.000 đồng/kg.

Dứa Bắc Giang vào vụ thu hoạch, nông dân được mùa, được giá

Với năng suất cao, giá bán tăng và tiêu thụ thuận lợi, cây dứa tiếp tục khẳng định vị thế là nông sản chủ lực, đem lại thu nhập ổn định cho nông dân Bắc Giang.

Lạng Sơn phát triển kinh tế từ cây dược liệu: Hướng đi bền vững, nâng cao giá trị địa phương

Huyện Lộc Bình (Lạng Sơn) đang khai thác hiệu quả tiềm năng cây dược liệu nhờ mô hình liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm. Cách làm này giúp nâng cao giá trị, tạo đầu ra ổn định, góp phần phát triển kinh tế nông thôn bền vững.

Vân Hồ tập trung chăm sóc cây ăn quả

Thời điểm này, nông dân các xã trên địa bàn huyện Vân Hồ (Sơn La) đang tập trung chăm sóc cây ăn quả, điều chỉnh nước tưới, phân bón để quả đạt kích thước, trọng lượng, chất lượng cao.

Xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam xanh, hướng tới thị trường cao cấp

Gạo Việt xanh phát thải thấp là bước ngoặt mang tính chiến lược trong việc xây dựng thương hiệu lúa gạo Việt Nam, hướng tới thị trường cao cấp với tiêu chuẩn khắt khe về phát thải carbon.

Tinh dầu bách xanh, dược liệu quý hiếm giữa đại ngàn

Tinh dầu từ cây bách xanh được chứng minh có hoạt tính kháng oxy hóa cao không chỉ mở ra hướng ứng dụng mới trong lĩnh vực y học, mỹ phẩm tự nhiên, mà còn củng cố giá trị bảo tồn của loài cây đặc hữu đang nằm trong Sách đỏ quốc gia.

Tiếp nhận 6 cá thể sếu đầu đỏ về Vườn quốc gia Tràm Chim

6 cá thể sếu đầu đỏ (3 trống, 3 mái) được chuyển từ Thái Lan, sau khi hoàn thành cách ly ở Thảo Cầm Viên Sài Gòn đã đưa về bảo tồn, chăm sóc tại Vườn quốc gia Tràm Chim (Đồng Tháp).

Gia Lai mở rộng thị trường nông sản qua không gian mạng

Không chỉ mở ra kênh tiếp cận thị trường mới, phương thức kinh doanh online là cơ hội bứt phá về doanh thu, gia tăng giá trị sản phẩm. Do đó, chuyển đổi số trong hoạt động xúc tiến thương mại là hướng đi tất yếu để mở ra không gian phát triển rộng lớn.

Thanh Hóa: 32,6 ha sắn bị nhiễm bệnh khảm lá ở huyện Ngọc Lặc

Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Ngọc Lặc (Thanh Hóa) đã phối hợp với các địa phương triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh khảm lá trên cây sắn. Niên vụ sắn 2025-2026, huyện Ngọc Lặc có kế hoạch trồng 1.600 ha sắn.

Hải Dương dự kiến đạt khoảng gần 60.000 tấn vải thiều

Tổng sản lượng vải (Hải Dương) dự kiến năm 2025 đạt khoảng gần 60.000 tấn, trong đó vải sớm chiếm 31.500 tấn, chính vụ khoảng 23.500 tấn. Việc sản xuất vải trên địa bàn tỉnh Hải Dương cơ bản tuân thủ theo quy trình an toàn, với 721 ha được chứng nhận VietGAP, GlobalGAP.

Bắt mắt, thơm ngon với 135 món ăn từ thanh trà Vĩnh Long

Ngày hội thanh trà không chỉ là cơ hội thưởng thức những trái thanh trà ngon, những sản phẩm chế biến từ thanh trà mà còn là dịp để các nhà vườn, các cơ sở sản xuất và chế biến nông sản giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Mã số vùng trồng đưa nông sản chủ lực địa phương "bay" xa

Với những quy định khá ngặt nghèo, mã số vùng trồng đang góp phần tăng sức canh tranh cho các mặt hàng nông sản chủ lực của tỉnh Thái Nguyên, thúc đẩy liên kết, hình thành các chuỗi giá trị bền vững và mở rộng thị trường tiêu thụ cho nông sản ở cả trong nước và xuất khẩu.

Phát triển thương hiệu cho sản phẩm nông nghiệp Bến Tre

Để thực hiện các mục tiêu đề ra, tỉnh Bến Tre sẽ tập trung đẩy nhanh xây dựng và hoàn thiện chuỗi giá trị nông sản. Đồng thời, phát triển nền nông nghiệp tập trung, sạch, hữu cơ an toàn, truy xuất nguồn gốc, từng bước ứng dụng công nghệ cao, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Giữ gìn và phát huy nghề đan lát cỏ tế truyền thống

Trong bối cảnh hiện đại hóa ngày càng phát triển, việc giữ gìn và phát huy nghề truyền thống như đan lát cỏ tế là một thách thức không nhỏ. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để Phú Túc, huyện Phú Xuyên, TP. Hà Nội khẳng định bản sắc và giá trị văn hóa độc đáo của mình.

Xác lập kỷ lục 135 món ẩm thực chế biến từ thanh trà

Tỉnh Vĩnh Long đã phê duyệt kế hoạch tổ chức Ngày hội Thanh trà Bình Minh, công diễn xác lập kỷ lục Việt Nam đối với 135 món ẩm thực được chế biến từ trái thanh trà của thị xã Bình Minh.

Hà Nội và Thái Nguyên liên kết phát triển văn hóa trà và tuyến đường sắt

Tỉnh Thái Nguyên vừa cho ra mắt sản phẩm du lịch gắn với văn hóa trà và tuyến đường sắt Hà Nội – Thái Nguyên nhằm hưởng ứng Chương trình kích cầu du lịch năm 2025 “Việt Nam – Đi để yêu”.

Phát hiện 40 mỏ vàng ở Tây Bắc với trữ lượng gần 30 tấn

Trong 8 năm, Đề án Tây Bắc đã phát hiện và đánh giá 110 mỏ khoáng sản, trong đó có 40 mỏ vàng ở Tây Bắc với trữ lượng gần 30 tấn vàng.

Phát hiện trà mi hoa vàng có giá trị dược liệu cao ở Ninh Thuận

Sau nhiều năm không ghi nhận phân bố ngoài tự nhiên, thậm chí có nghi hoặc về khả năng tuyệt chủng, mới đây, các viên chức thuộc phòng Khoa học và Bảo tồn thiên nhiên – Ban quản lý Vườn quốc gia Phước Bình đã phát hiện trà mi hoa vàng, một loài thực vật cực kỳ quý hiếm thuộc họ Chè, tại Vườn quốc gia Phước Bình, tỉnh Ninh Thuận.

Những cách cắm hoa bưởi đẹp mê li, thơm phưng phức

Với mùi hương thơm dịu nhẹ, vẻ đẹp giản dị nhưng đầy tinh tế, hoa bưởi ngày càng được nhiều người cắm để làm đẹp không gian sống. Cùng ngắm những cách "biến tấu" với hoa bưởi vô cùng hút mắt dưới đây.

Ngư dân Thanh Hóa phấn khởi vào mùa sứa biển

Nghề đánh bắt, chế biến sứa mang lại thu nhập khá tốt cho ngư dân ở Thanh Hoá. Năm nay vụ sứa đến muộn, sản lượng giảm hơn so với năm ngoái nhưng lại xuất hiện nhiều loài sứa đỏ, có giá trị kinh tế cao hơn nên phần nào giúp ngư dân yên tâm đánh bắt.

Nâng cao thương hiệu và giá trị chè Shan tuyết

Để nâng cao giá trị từ cây chè, huyện Hoàng Su Phì (tỉnh Hà Giang) sẽ tập trung phát triển vùng nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm nhằm nâng cao hơn nữa thương hiệu, giá trị chè Shan tuyết cổ thụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế.

Thái Nguyên: Xây dựng mã số vùng trồng, nâng cao giá trị nông sản

Để được cấp mã số vùng trồng, nông sản TP. Phổ Yên (tỉnh Thái Nguyên) phải được sản xuất theo một quy trình nhất định với những yêu cầu về diện tích, điều kiện canh tác, sổ sách ghi chép, vệ sinh đồng ruộng, thành phần dịch hại trong vùng sản xuất, về sử dụng thuốc bảo vệ thực vật…

Sơn La hỗ trợ tiêu thụ nông sản trên sàn thương mại điện tử

Bằng nhiều biện pháp triển khai, các sản phẩm, nông sản hàng hóa của Sơn La đã có mặt tại các trang thương mại điện tử, doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX).... đã từng bước đưa hoạt động thương mại điện tử của tỉnh Sơn La hội nhập trong nước và quốc tế.

Tận dụng thương mại điện tử đưa sản phẩm làng nghề phát triển

Trong xu hướng chuyển đổi số và thương mại điện tử phát triển ngày càng mạnh mẽ, các làng nghề, làng nghề truyền thống của Hà Nam cũng không thể ngoại lệ. Để phát triển làng nghề, yêu cầu đặt ra là phải mở rộng thị trường, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm.

“Hạt muối không chỉ mặn vì nước biển, mà còn mặn vì mồ hôi người làm nghề”

Trong bức thư chúc mừng tỉnh Bạc Liêu và tất cả những người làm muối khắp mọi miền đất nước nhân sự kiện Festival muối Việt Nam - Bạc Liêu lần thứ nhất đang diễn ra tại Bạc Liêu từ ngày 6 đến 8/3, Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan viết “Nhìn những cánh đồng muối lấp lánh dưới ánh mặt trời, chợt nhớ đến câu nói của một người làm muối lớn tuổi: “Hạt muối không chỉ mặn vì nước biển, mà còn mặn vì mồ hôi người làm nghề”.

Bún song thằn An Thái - cực phẩm tiến vua nức tiếng của Bình Định

An Nhơn (Bình Định) là "đất hai vua", có điều kiện để quy tụ nghệ nhân giỏi khắp nơi, hình thành những làng nghề có bề dày lịch sử hàng trăm năm qua. Trong đó, có nghề làm bún song thằn "tiến vua" nổi tiếng.

Hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với sâm Ngọc Linh là cây chủ lực

Ngày 28/2/2025 , Phó Thủ tướng Lê Thành Long ký Quyết định số 463/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với sâm Ngọc Linh là cây chủ lực”.

Xem thêm