Phát hiện thêm 2 loại sâm quý hiếm trong rừng Việt, giá trị có thể sánh ngang sâm Ngọc Linh

Thiên nhiên - Tự nhiên 08/08/2023 11:00 Theo dõi TH&SP trên

Nhóm các nhà khoa học tại Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam đã tìm và xác định được 2 loài sâm quý ngoài thiên nhiên tại Tuyên Quang và Hà Giang. Sau 2 năm tìm kiếm và đánh giá các loài sâm quý, nhóm nghiên cứu đề xuất mô hình bảo tồn và nhân trồng tại rừng Lâm Bình (Tuyên Quang) và rừng khu vực Chiêu Lầu Thi (Hà Giang).

Loài sâm quý hiếm xưa bị lầm là cây mọc dại, nay có giá 800.000 đồng/kg Những loại rau rừng vừa lạ vừa ngon, có loại được ví như “nhân sâm quý" là đặc sản vùng núi đá Hà Giang Loại cây xưa làm hàng rào nay được ví như "nhân sâm quý", hái ngọn bán đắt như tôm tươi 50.000 đồng/kg Trồng sâm quý nông dân bỏ vốn 12 triệu thu về 75 triệu đồng lãi gấp 4 lần dưa hấu

Cây sâm thuốc P. stipuleanatus (Tam thất hoang) ở Hà Giang. Ảnh: Nhóm nghiên cứu

Kỳ công 2 năm vào rừng tìm sâm quý

Từ năm 2021, nhóm nghiên cứu của PGS.TS Phan Kế Long, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam nhận nhiệm vụ điều tra hiện trạng các loài cây thuốc thuộc chi sâm (Panax L.) ở Tuyên Quang và Hà Giang. Trong vòng 2 năm, ông cùng các cộng sự đặt chân đến hai tỉnh này để khám phá sâm quý với 2 mục tiêu chính: điều tra, đánh giá hiện trạng và đề xuất phương án bảo tồn các loài Panax L.

PGS Long cho biết, chi Panax thuộc họ Ngũ gia bì (Araliaceae), đều là những cây thuốc quý hiếm nổi tiếng thế giới. Dữ liệu từ nghiên cứu trước đó cho thấy loài sâm này xuất hiện ở Tuyên Quang và Hà Giang nhưng chưa xác định cụ thể tên loài do thiếu thông tin về hình thái và sinh học phân tử.

Tại Tuyên Quang, nhóm tìm hiểu ở huyện Lâm Bình, nơi có khu rừng phòng hộ rộng 39.752 ha thuộc địa bàn 8 xã, đỉnh núi cao hơn 1900 m và hệ núi đá vôi hiểm trở. Độ cao và khí hậu nơi đây được đánh giá rất phù hợp cho sự phát triển của cây sâm. Nhóm cho biết, các loài sâm sinh trưởng tốt ở khu vực có độ cao 1200 -1500 m, những địa điểm này thường có khí hậu ôn hòa, mát mẻ quanh năm và độ ẩm tương đối cao (hơn 85%).

Những tán rừng nơi đất xốp, có mùn dày, điều kiện thông thoáng và hạn chế cây tái sinh phát triển là những khu vực được nhóm tập trung tìm kiếm. Tại đây PGS Long cùng các cộng sự xác định được 3 quần thể cây sâm thuốc Panax, đều là loài P. notoginseng (Burk.) Chow & Huang, 1975 (Điền thất/Tam thất bắc).

Hình ảnh mẫu Tam thất bắc Panax notoginseng thu ở Tuyên Quang. Ảnh: Nhóm nghiên cứu

Tại Hà Giang, nhóm tập trung tìm kiếm sâm ở 3 dãy núi Chiêu Lầu Thi, Tây Côn Lĩnh, Tả Phìn Hồ thuộc địa bàn các huyện Hoàng Su Phì, Bắc Quang, Vị Xuyên. Khu vực cao nhất lên đến 2400 m so với mực nước biển.

Kết quả thu được 5 quần thể cây sâm thuốc Panax loài P. stipuleanatus C.T.Tsai & K.M.Feng (Tam thất hoang). Theo đó, 57 cá thể thuộc 5 tiểu quần thể Đồng Văn, Quản Bạ, Hoàng Su Phì, Bắc Quang, Vị Xuyên ghi nhận hạt sâm với số lượng ít.

Với mức độ suy giảm hơn 90%, quần thể tam thất hoang ở Hà Giang được đánh giá ở tình trạng nguy cấp. Theo tiêu chí đánh giá IUCN (2019), hiện trạng quần thể tam thất hoang đang ở mức cực kỳ nguy cấp do số lượng cây tái sinh rất thấp, nguy cơ gần các loài cây thuốc thuộc chi sâm bị thu hẹp.

Cần chung tay bảo tồn và nhân rộng loài sâm quý

Sau 2 năm tìm kiếm và đánh giá các loài sâm quý, nhóm nghiên cứu đề xuất mô hình bảo tồn và nhân trồng tại rừng Lâm Bình (Tuyên Quang) và rừng khu vực Chiêu Lầu Thi (Hà Giang).

Các nhà khoa học cũng đề xuất quản lý chặt cây tái sinh và bảo tồn sự các nguồn gene tại 5 quần thể ở Hà Giang và 3 quần thể ở Tuyên Quang, đồng thời thử nghiệm trồng tại cùng độ cao, cùng đai khí hậu. Theo ông Long, doanh nghiệp và người dân cần chung tay tham gia bảo tồn, nhân giống tại chỗ và khai thác bền vững các loài cây thuốc thuộc chi sâm.

Giá trị dược liệu của tam thất hoang cũng được nhóm nghiên cứu bước đầu xác định có nhiều hợp chất quý như: aglycone, oleanolic acid và panaxadiol. Các chất này có tác dụng tiêu đờm, giảm đau, cầm máu và bồi bổ sức khỏe. Chúng còn chứa Oleanane-triterpenoid có khả năng kháng ung thư, kháng viêm thông qua cơ chế kìm hãm sự hoạt động của tác nhân NF-ĸB truyền tín hiệu kích hoạt biểu hiện một số gene liên quan đến viêm nhiễm.

Hình ảnh mẫu Tam thất hoang Panax stipuleanatus thu ở Hà Giang. Ảnh: Nhóm nghiên cứu

Hiện Việt Nam có các loài sâm thuộc chi Panax mọc ngoài tự nhiên gồm sâm vũ điệp (P.japonicus var. bipinnatifidus (Seem.), Wu & Feng (P. bipinnatifidus Seem.), tam thất (P. notoginseng), tam thất hoang (P. stipuleanatus), sâm lai châu (P. vietnamensis var. fuscidiscus) và sâm langbian (P. vietnamensis var. langbianensis).

Sâm Ngọc Linh (P. vietnamensis var. vietnamensis) cũng thuộc Panax được nghiên cứu khá chi tiết về giá trị dược liệu nhưng chưa được tìm thấy ngoài tự nhiên. Sâm Ngọc Linh chứa hàm lượng ocotillol saponin có tác dụng an thần và majonoside-R2 có khả năng kháng tác nhân gây bệnh ung thư vòm họng.

PGS Phan Kế Long cho rằng, một số loài sâm ở mức nguy cấp và có nguy cơ tuyệt chủng cao do bị suy giảm môi trường sống và con người khai thác quá mức. Đây cũng là yếu tố gây khó khăn cho các nhà nghiên cứu trong quá trình tìm kiếm các loài sâm ngoài thiên nhiên ở Tuyên Quang và Hà Giang./.

Kim Ngân

Tags:

Cùng chuyên mục

Triển lãm OCOP Gia Lai 2025: Không gian hội tụ sản phẩm đặc trưng và bản sắc vùng miền

Chống hàng giả để bảo vệ thương hiệu sản phẩm thiên nhiên vì sức khỏe cộng đồng

Hạt cà phê Gia Lai đổi đời nhờ phân hữu cơ: Giá tăng, đất khỏe, khách mê

Dược liệu quý vùng dân tộc thiểu số: Tiềm năng và cơ hội kinh tế

Triển lãm OCOP, thủ công mỹ nghệ và làng nghề Hà Nội: Quảng bá, kết nối và vươn xa

Bánh dừa Việt Nam gây ấn tượng tại triển lãm Halal quốc tế

Xây dựng chuỗi giá trị nông sản sạch từ Gia Lai

Lợi thế phát triển cây mắc ca tại Gia Lai

Đặc sản nên thử dịp lễ 2/9: Hương vị mùa thu từ Bắc vào Nam

Hạt tiêu, hạt điều Việt Nam khẳng định vị thế “tỷ đô” trên bản đồ nông sản thế giới

Cheo cheo Việt Nam và những loài cực kỳ nguy cấp: Tín hiệu cảnh báo từ Sách Đỏ 2023

Gà lôi trắng từ IB sang IIB: Những điều người nuôi cần biết

Tin khác

Vì sao gà lôi trắng được ghi vào Sách Đỏ Việt Nam?

Gà lôi trắng, loài chim mang vẻ đẹp đặc trưng của núi rừng Việt Nam, đang đối mặt với những mối đe dọa nghiêm trọng. Việc được đưa vào Sách Đỏ và các quy định bảo vệ nghiêm ngặt là minh chứng cho tình trạng nguy cấp của loài, đòi hỏi những nỗ lực bảo tồn cấp bách để gìn giữ một nguồn gen quý giá.

Cơ hội vàng cho sản phẩm thiên nhiên Việt Nam chinh phục thị trường châu Phi

Từ những chuyến công du cấp cao của lãnh đạo Đảng và Nhà nước, cánh cửa thị trường châu Phi tiềm năng với 1,5 tỷ dân và tầng lớp trung lưu đang tăng nhanh đã mở ra. Đây là cơ hội vàng để các sản phẩm thiên nhiên Việt Nam khẳng định vị thế, thâm nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Tỉnh Quảng Trị: Phát hiện dược liệu quý hiếm nguy cấp dưới tán rừng đặc dụng

Thất diệp nhất chi hoa (tên thường gọi Bảy lá một hoa) là loài dược liệu quý được ghi nhận dưới tán rừng ẩm thường xanh tỉnh Quảng Trị.

Sản phẩm thiên nhiên lên ngôi giữa làn sóng tiêu dùng xanh tại Việt Nam

Tiêu dùng xanh không còn là khẩu hiệu mà đã trở thành xu thế tiêu dùng chủ đạo tại Việt Nam trong những năm gần đây. Trong dòng chảy ấy, sản phẩm thiên nhiên – bao gồm thực phẩm hữu cơ, dược liệu bản địa, mỹ phẩm chiết xuất tự nhiên và vật dụng thân thiện môi trường – đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường, được người tiêu dùng tin tưởng và sẵn sàng chi trả cao hơn.

Tỉnh Quảng Trị: Nỗ lực thúc đẩy giải ngân nguồn thu từ tín chỉ carbon rừng

Quảng Trị là một trong những địa phương được hưởng lợi từ Thỏa thuận giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) - Chương trình chi trả tín chỉ carbon rừng mang tính toàn cầu.

Gần 26.500 gốc sâm Ngọc Linh hư hại, thiệt hại 12 tỉ đồng

Mưa bão trái mùa cuối tháng 7 gây thiệt hại nghiêm trọng cho vùng sâm Ngọc Linh tại Măng Ri, khiến gần 26.500 gốc sâm bị hư hại, tổng thiệt hại ước tính 12 tỉ đồng, ảnh hưởng nặng nề đến sinh kế của cộng đồng trồng sâm Xơ Đăng.

Thầm lặng chinh phục thế giới: Sức sống mới từ những cành hoa, chiếc lá Việt

Không thuộc nhóm sản phẩm xuất khẩu chủ lực, nhưng những cành hoa và chiếc lá mộc mạc từ Việt Nam đang âm thầm tạo nên kỳ tích trên thị trường quốc tế. Theo số liệu hải quan, chỉ trong 5 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu đã mang về hàng chục triệu USD với mức tăng trưởng ấn tượng, mở ra một hướng đi đầy tiềm năng cho các sản phẩm thương hiệu Việt.

Gia Lai: Hơn 150 hộ dân tham gia dự án trồng Đàn hương tại vùng biên Ia Dom

Hơn 150 hộ dân xã Ia Dom (huyện Đức Cơ, Gia Lai) vừa tham gia hội thảo khởi động dự án trồng cây Đàn hương – l ài cây được kỳ vọng sẽ tạo đột phá kinh tế bền vững cho vùng biên giới.;.l.l.

Bão số 3 gây thiệt hại nghiêm trọng tại Bắc Trung Bộ: Hơn 107.000 ha lúa ngập úng

Tính đến 17 giờ ngày 22/7, bão số 3 khi đổ bộ vào đất liền đã gây ra nhiều thiệt hại đáng kể tại các tỉnh từ Hải Phòng đến Nghệ An.

Nông sản Việt: Giải cứu hay đổi mới để lớn mạnh?

Ngành trái cây chủ lực như chuối, dứa, dừa, chanh dây đang đối mặt sức ép cạnh tranh ngày càng lớn. Thay vì trông chờ giải cứu, Việt Nam cần thay đổi mạnh mẽ mô hình sản xuất, chuẩn hóa chất lượng, hướng đến xuất khẩu bền vững và giá trị cao.

Sữa tươi thanh trùng TH true MILK – Bí quyết chăm sóc gia đình của mẹ hiện đại

Làm mẹ trong thời đại mới là hành trình không ngừng học hỏi – từ việc chăm sóc con, tạo lập thói quen ăn uống đến việc lựa chọn từng sản phẩm mỗi ngày. Hiểu rõ nhu cầu ngày càng cao của các bà mẹ, TH true MILK vừa chính thức giới thiệu dòng sữa tươi thanh trùng với hai phiên bản nguyên chất và ít đường, dung tích 950ml, hạn sử dụng lên tới 39 ngày (kể từ ngày sản xuất).

Sản phẩm thiên nhiên Việt Nam trước ngưỡng cửa thị trường BRICS+

Chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Brazil, nơi diễn ra Hội nghị Cấp cao BRICS mở rộng, không chỉ mang thông điệp chính trị và ngoại giao, mà còn mở ra hướng đi chiến lược cho xuất khẩu sản phẩm thiên nhiên Việt Nam, đặc biệt là nông sản, thực phẩm và dược liệu. Trong bối cảnh thế giới dịch chuyển sang tiêu dùng xanh và bền vững, BRICS+ nổi lên như một khối thị trường giàu tiềm năng, mang tính bổ trợ mạnh mẽ với thế mạnh sẵn có của Việt Nam.

Khai mở “mỏ vàng xanh” dược liệu Tây Bắc bằng tư duy chuỗi giá trị và thương hiệu

Vùng núi phía Bắc, đặc biệt là các tỉnh Tây Bắc, được đánh giá có tiềm năng lớn để phát triển ngành dược liệu trở thành kinh tế mũi nhọn nhờ lợi thế khí hậu, thổ nhưỡng và sự đa dạng sinh học. Tuy nhiên, để “mỏ vàng xanh” thực sự tạo ra giá trị gia tăng bền vững, đòi hỏi sự thay đổi mạnh mẽ về tư duy chuỗi giá trị và chiến lược xây dựng thương hiệu vùng cho các sản phẩm đặc hữu.

Mực nhảy Cửa Lò – Đặc sản tươi rói làm nên thương hiệu biển Nghệ

Đến Cửa Lò mà chưa ăn mực nhảy là coi như bỏ lỡ nửa hồn của biển. Món đặc sản tươi roi rói này không chỉ ngon mà còn mang đến trải nghiệm ẩm thực độc đáo khó quên.

Chuyển đổi tư duy canh tác trong trồng trọt

Chuyển đổi xanh trong nông nghiệp không thể chỉ bắt đầu từ kỹ thuật, mà phải xuất phát từ thay đổi tư duy sản xuất – hành trình dài nhưng bắt buộc nếu muốn nông sản Việt phát triển bền vững và chinh phục thị trường quốc tế.

Ngành rau quả chuyển mình trước thử thách mới

Trước những thay đổi trong chính sách nhập khẩu từ các thị trường chủ lực, ngành rau quả Việt Nam đang chủ động nâng chuẩn sản xuất và mở rộng thị trường, từng bước hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng bền vững trong năm 2025.

Chủ động kiểm soát chất lượng nông sản xuất khẩu

Giữ vững vị thế nông sản Việt tại các thị trường khó tính không thể chỉ trông vào may rủi. Chủ động phòng ngừa rủi ro từ khâu sản xuất đến chế biến, kiểm soát chặt dư lượng hóa chất là yêu cầu bắt buộc nếu muốn tránh cảnh bị trả hàng, mất uy tín.

Ngành dừa trước ngưỡng tái cấu trúc bắt buộc

Giá dừa tăng vọt mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu nông sản Việt. Tuy nhiên, thiếu nguyên liệu, sâu bệnh và sản xuất manh mún buộc ngành dừa phải tái cấu trúc toàn diện để xây dựng chuỗi giá trị bền vững và giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế.

Nông nghiệp tuần hoàn mở lối đi xanh cho đất Cố đô

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và tài nguyên ngày càng suy giảm, mô hình nông nghiệp tuần hoàn đang trở thành giải pháp tất yếu giúp nông dân tiết giảm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo vệ môi trường sống một cách bền vững.

Bắc Giang kết nối vải thiều – lan tỏa thương hiệu nông sản quốc gia

Hội nghị xúc tiến tiêu thụ vải thiều và sản phẩm OCOP tỉnh Bắc Giang năm 2025 diễn ra sáng 28/5, quy tụ đông đảo đại biểu trong và ngoài nước, nhằm kết nối sản xuất – tiêu thụ, đưa vải thiều và nông sản chủ lực vươn xa thị trường trong nước và quốc tế.

Từ nắng gió đến siêu thị: Hành trình của trái dưa lưới Bình Thuận

Từ vùng đất khô hạn tưởng chừng chỉ có nắng và gió, Bình Thuận đang viết nên câu chuyện mới cho nông nghiệp bằng những quả dưa lưới công nghệ cao, ngon ngọt và an toàn. Nhưng để sản phẩm này vươn xa, xúc tiến thương mại phải là chiếc cầu nối vững vàng.

Nông sản Việt nỗ lực thích ứng trong “cuộc chơi” thị trường khắt khe

Nông sản Việt Nam không chỉ cạnh tranh về giá mà còn phải nâng cấp toàn diện để đáp ứng quy định kiểm dịch động thực vật (SPS) ngày càng khắt khe từ EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Indonesia và nhiều thị trường lớn khác.

Quả tai chua – Đặc sản rừng sâu “gây thương nhớ” giữa phố thị

Quả tai chua mọc hoang trong rừng sâu Tây Bắc, được người dân vùng cao săn lùng nhờ vị chua thanh dịu, độc đáo. Loại quả này không chỉ là đặc sản quý hiếm mà còn mang giá trị dinh dưỡng và văn hóa đặc sắc của núi rừng Việt Nam.

Đánh thức tiềm năng nông nghiệp hữu cơ Việt Nam

Nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam đang từng bước phát triển với diện tích canh tác mở rộng và sự quan tâm từ doanh nghiệp, người tiêu dùng. Tuy nhiên, để tạo đột phá, cần chiến lược quốc gia rõ ràng, chuỗi liên kết hiệu quả và hệ sinh thái hỗ trợ đồng bộ.

Bún Xiêm Lo – Vị ngọt đượm tình quê trong từng sợi bún nhỏ

Giữa miền Tây sông nước mênh mang, bún Xiêm Lo không chỉ là món ăn đậm đà hương vị, mà còn là câu chuyện giao thoa văn hóa, tình đất và ký ức sâu sắc – một linh hồn ẩm thực khiến ai từng thưởng thức đều lưu giữ mãi trong lòng.

Trái trường Bảy Núi – Viên ngọc đỏ giữa đại ngàn Tây Nam Bộ

Trái Trường là loại quả rừng nhỏ bé nhưng đầy quyến rũ, đã trở thành đặc sản của Bảy Núi (An Giang). Mùa hè, trái trường không chỉ mang vị ngọt mát, mà còn giúp phát triển du lịch sinh thái và nâng cao giá trị nông sản địa phương.

Tupai King - “Vua mới” của làng sầu riêng, giá gần 800.000 đồng/kg

Trong khi nhiều người vẫn quen với Musang King hay sầu riêng Monthong, thì một giống sầu riêng cao cấp khác đang âm thầm vươn lên dẫn đầu tại Malaysia: Tupai King – loại sầu riêng được mệnh danh là “vua mới” trong làng sầu riêng, có giá lên tới 130 RM/kg, tương đương gần 800.000 đồng/kg.

Dứa Bắc Giang vào vụ thu hoạch, nông dân được mùa, được giá

Với năng suất cao, giá bán tăng và tiêu thụ thuận lợi, cây dứa tiếp tục khẳng định vị thế là nông sản chủ lực, đem lại thu nhập ổn định cho nông dân Bắc Giang.

Lạng Sơn phát triển kinh tế từ cây dược liệu: Hướng đi bền vững, nâng cao giá trị địa phương

Huyện Lộc Bình (Lạng Sơn) đang khai thác hiệu quả tiềm năng cây dược liệu nhờ mô hình liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm. Cách làm này giúp nâng cao giá trị, tạo đầu ra ổn định, góp phần phát triển kinh tế nông thôn bền vững.

Xem thêm