Sơ lược về cây tía tô
Tía tô không chỉ là một loại rau gia vị mà trong dân gian nó còn là một loại thảo dược quý
Cây tía tô hay còn được gọi với tên gọi khác là tô ngạnh, cây tử tô, xích tô, é tia. Tùy thuộc vào từng vùng miền khác nhau mà cây tía tô được gọi với những cái tên khác nhau. Cây tía tô có tên khoa học là Folium Perillae Frutescentis. Cây tía tô có họ hoa môi labiatae.
Cây lá tía tô có nguồn gốc xuất xứ ở vùng Himalayas đến vùng Đông Nam Á. Cụ thể, ở Trung Quốc, cây lá tía tô được trồng ít nhất từ 500 năm trước Công nguyên. Ở Nhật Bản, cây lá tía tô được trồng từ khoảng thế kỉ thứ 7 đến thế kỉ thứ 9 sau Công nguyên. Cây lá tía tô được du nhập vào Mỹ làm cây cảnh trong nhà và trở thành loài thực vật xâm lấn.
Cây tía tô được trồng phổ biến ở châu Á làm rau gia vị sử dụng trong nhiều món ăn khác nhau. Ở Việt Nam, cây được phân bố rộng khắp đất nước và được sử dụng làm món ăn phổ biến trong bữa ăn của người Việt. Cây tía tô được tìm thấy nhiều nhất ở các tỉnh như Bình Định, Lâm Đồng, Phú Yên,...
Công dụng trị bệnh của lá tía tô
Với hàm lượng giá trị dinh dưỡng lớn và các thành phần hóa học có trong lá tía tô, dược liệu đã được nghiên cứu có tác dụng chữa nhiều bệnh như giải cảm, chữa bệnh gout, chữa ho, cảm lạnh và chữa đầy bụng, đầy trướng,...với cách làm rất đơn giản, dễ dàng thực hiện.
Lá tía tô có tác dụng giải cảm
Thời tiết thay đổi thất thường, suy nhược cơ thể hay sức đề kháng yếu là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến cơ thể dễ bị nhiễm lạnh và cảm mạo. Trong những trường hợp đó, lá tía tô được sử dụng giống như một vị cứu tinh có tác dụng giải cảm nhanh chóng cho người bệnh. Trong Đông y, lá tía tô có tính ấm, vị cay nên có tác dụng giải cảm, tân ôn giải biểu, thanh lọc và giải độc cơ thể, khu phong trừ hàn từ đó giúp cơ thể thoải mái, nhẹ nhõm và phục hồi sức khỏe nhanh chóng. Người bệnh có thể sử dụng lá tía tô để xông hơi hoặc nấu cháo lá tía tô để nhanh hết bệnh.
Các chất có trong lá tía tô như tinh dầu cùng với các loại dược liệu kết hợp cùng với nhau trong quá trình xông hơi sẽ biến thành hơi nước dễ dàng hấp thụ qua da để đi vào cơ thể và đi sau vào đường hô hấp, vào bên trong khoang miệng và niêm mạc mũi. Hơi nước ngấm vào cơ thể tới đâu sẽ thúc đẩy quá trình trao đổi chất giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, nhẹ nhõm, đường hô hấp được thông suốt, giảm tiết, giảm đau nhức cơ thể, hạ khí từ đó giảm nhanh tình trạng đau đầu, chóng mặt, khó thở, miệng đắng.
Nguyên liệu: 200g gạo tẻ, 100g lá tía tô,100g hành lá
Thực hiện: Rửa sạch tất cả các nguyên liệu, lá tía tô thái sợi, hành lá cắt nhỏ. Gạo tẻ được ngâm mềm, vo sạch cho vào nồi và đun sôi cho đến khi cháo nhừ. Nêm nếm gia vị cho vừa miệng. Cho cháo ra tô và cho hành lá, lá tía tô thái sợi vào, khuấy đều là người bệnh có thể sử dụng ngay khi còn nóng. Ngoài ra, bạn cùng có thể cho thêm các nguyên liệu như thịt bò xay nhỏ hoặc 1 lòng đỏ trứng gà để gia tăng hương vị giúp người bệnh ăn ngon miệng hơn. Mỗi ngày nấu và ăn 2 lần, chỉ sau 1-2 ngày người bệnh dễ cảm thấy dễ chịu hơn.
Lá tía tô chữa bệnh gout
Theo nghiên cứu của Y học hiện đại, lá tía tô có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh gout nhờ hai hoạt chất có trong lá tía tô là (Z,E)-2-(3,5-dihydroxyphenyl) ethenyl ester của 3-(3,4-dihydroxyphenyl)-2-propenoic acid và (Z,E)-2-(3,4-dihydroxyphenyl) ethenyl ester. Đây là hoạt chất có tác dụng ức chế một loại enzyme thúc đẩy sự hình thành các acid uric trong máu gây hại cho xương khớp và khiến cho bệnh gout càng trở nên nghiêm trọng theo chiều hướng xấu. Nhờ khả năng ức chế loại enzyme gây hại này của 2 hoạt chất có trong lá tía tô, thành phần giúp giữ nồng độ acid uric trong máu ở mức thấp nhất, làm thuyên giảm nhanh các cơn đau nhức và hỗ trợ điều trị bệnh gút hiệu quả.
Ngoài ra, theo một nghiên cứu khác của Hiệp Hội Dược phẩm Nhật Bản cho hay, trong lá tía tô có chứa thành phần luteolin có tác dụng giảm đau nhức, sưng tấy và hỗ trợ cải thiện bệnh. Bên cạnh đó, dịch chiết xuất từ lá tía tô có tác dụng kích thích bài tiết ở tuyến mồ hôi và có tác dụng lợi tiểu rất tốt cho người bệnh từ đó thúc đẩy quá trình tống xuất hàm lượng axit uric tồn dư trong máu thoát ra ngoài dễ dàng và nhanh hơn.
Chính nhờ những tác dụng vượt trội của lá tía tô mang lại mà lá tía tô được các chuyên gia đánh giá là phát hiện mới trong điều trị bệnh gout, kháng khuẩn, giảm viêm, giảm đau, giảm sưng tấy do bệnh gút gây ra. Ngâm chân bằng lá tía tô cũng là cách làm được sử dụng phổ biến nhờ tác động vượt trội giúp xoa dịu các cơn đau nhức và giảm sưng đau các khớp xương.
Nguyên liệu chuẩn bị: 100g lá tía tô tươi
Thực hiện: Rửa sạch lá tía tô cho vào nồi đun cùng với 500ml nước. Đun sôi thì nhỏ lửa cho lá tía tô ngấm vào nước. Sau đó lọc lấy nước cốt và pha thêm với nước lạnh để nước ấm vừa phải có thể ngâm chân được. Hoặc để nước hạ bớt nhiệt rồi dùng trực tiếp để ngâm chân.
Thực hiện ngâm chân bằng nước lá tía tô đều đặn 2-3 lần/tuần và ngâm trong khoảng 15-30 phút sẽ giúp xoa dịu và đẩy lùi nhanh tình trạng đau nhức và co cứng tại vị trí các khớp. Trong quá trình ngâm chân, người bệnh không nên ngâm khi nước còn quá nóng sẽ gây bỏng hoặc tác động làm tổn thương đến các dây thần kinh cảm giác dưới da. Đồng thời không nên ngâm chân quá 30 phút sẽ gây ra tình trạng máu dồn về chân và thiếu máu lên não dễ dẫn đến choáng váng, hoa mắt cho người bệnh.
Lá tía tô chữa ho, cảm lạnh
Theo Đông y, lá tía tô có tính ấm, vị cay nên có công dụng giúp kích thích cơ thể toát mồ hôi, trừ cảm cúm, điều trị long đờm, ho khan, ho có đờm, hen suyễn.
Lá tía tô được sử dụng để chữa ho cho cả người lớn và trẻ em. Tùy vào từng đối tượng và thể trạng bệnh mà các bài thuốc được áp dụng cũng khác nhau:
Đối với trẻ em có triệu chứng ho nhẹ, ho thông thường
Nguyên liệu: 200g lá tía tô, 100g hoa đu đủ đực
Thực hiện: Rửa sạch tất cả các nguyên liệu cho vào một bát sứ lớn cùng với ½ muỗng đường phèn và 1 bát nước. Thực hiện đun cách thủy khoảng 15 phút. Sau đó để nguội và cho bé uống. Sử dụng cho bé uống đều đặn mỗi ngày ½ thìa cà phê cho đến khi khỏi hẳn.
Chữa ho, cảm lạnh cho người lớn
Nguyên liệu: 150g lá tía tô tươi, 3 củ hành tươi
Thực hiện: Rửa sạch lá tía tô và hành tươi bóc vỏ, xắt nhỏ. Sau đó nấu cháo trắng, khi cháo đã chín nhừ thì bỏ tất cả các nguyên liệu vào cháo nóng là có thể sử dụng ngay.
Lá tía tô chữa đau bụng
Theo nghiên cứu của y học hiện đại, trong thành phần của lá tía tô có chứa 0,2% tinh dầu bao gồm các thành phần hóa học như xeton, furan, aldehyde, axit caffeic, axit rosmarinic, flavonoid,...Những thành phần này có tác dụng chống viêm, giảm nhanh các cơn đau bụng nhanh chóng. Uống nước cốt lá tía tô sẽ giúp giãn mạch ngoài da, giảm sự co thắt đường ruột từ đó cắt nhanh cơn đau bụng cho người bệnh giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, nhẹ bụng. Ngoài ra, lá tía tô còn giúp giảm tình trạng đầy chướng bụng hiệu quả.
Nguyên liệu: 1 nắm lá tía tô tươi
Thực hiện: Rửa sạch lá tía tô sau đó giã nát cùng với 1 ít muối. Tiếp theo, sử dụng lá tía tô giã nát vắt lấy nước cốt uống trực tiếp. Mỗi khi đau bụng, đầy chướng, chỉ cần uống nước cốt lá tía tô sẽ giúp người bệnh giảm nhanh các cơn đau và giảm tình trạng đầy chướng bụng.
Lá tía tô chữa đau dạ dày
Theo nghiên cứu của các chuyên gia, trong thành phần của lá tía tô có chứa 2 hoạt chất là tanin và glucosid có tác dụng giảm sự gia tăng axit dạ dày, chống viêm và làm lành nhanh các vết viêm loét dạ dày. Ngoài ra,các thành phần hóa học có trong lá tía tô còn có tác dụng làm giảm nhanh các triệu chứng của bệnh viêm loét dạ dày như ợ nóng, ợ hơi, đầy hơi, đầy bụng, bụng sôi rất hiệu quả, ngăn ngừa tình trạng co thắt dạ dày và trào ngược dạ dày. Hoạt chất tanin có tác dụng làm se các vết loét và làm lành nhanh các vết viêm loét dạ dày.
Bài thuốc chữa đau dạ dày bằng lá tía tô: Dùng lá tía tô đã được phơi khô và sắc lấy nước uống hàng ngày thay nước lọc. Hoặc ăn sống lá tía tô trong bữa ăn hàng ngày hoặc nấu cháo lá tía tô, chế biến thành các món ăn như chả ốc tía tô, cà bát xào tía tô,...
Những lưu ý khi sử dụng lá tía tô chữa bệnh
Tía tô là cây có tác dụng chữa nhiều bệnh và tốt cho sức khỏe, nhưng trong quá trình sử dụng lá tía tô chữa bệnh người dùng cần lưu ý những điều sau đây:
Không nên quá lạm dụng lá tía tô: ăn quá nhiều sẽ gây ra tình trạng mệt mỏi, tiêu chảy hoặc táo bón
Không ngâm chân nước lá tía tô quá 15 phút sẽ gây thiếu máu lên não dễ dẫn đến tình trạng choáng váng, chóng mặt
Phụ nữ đang mang thai không được sử dụng quá nhiều lá tía tô trong thời gian vì có thể ảnh hưởng đến thai nhi.
Người đang bị cảm nóng hoặc thường xuyên ra mồ hôi nhiều vì lá tía tô chứa dược tính kích thích tiết mồ hôi, chuyên dùng để điều trị chứng không ra mồ hôi.
Những người có cơ địa dị ứng và dị ứng với bất kỳ thành phần nào có trong lá tía tô thì không nên sử dụng.
Các phương pháp chữa bệnh bằng lá tía tô yêu cầu tính kiên trì và phải được thực hiện đều đặn, thường xuyên từ người bệnh mới đạt được kết quả tốt nhất. Vì vậy, người bệnh hãy kiên trì sử dụng các phương pháp chữa bệnh bằng lá tía tô theo đúng liều lượng và thời gian yêu cầu để dược liệu phát huy hết tác dụng và mang lại kết quả điều trị hữu hiệu nhất.
Những thông tin hữu ích trên đây là câu trả lời xác đáng nhất cho câu hỏi “Lá tía tô chữa bệnh gì”. Hy vọng những kiến thức về lá tía tô và các bài thuốc sử dụng lá tía tô để chữa cá bệnh trên đây sẽ giúp bạn chăm sóc sức khỏe bản thân và gia đình tốt nhất. Tùy thuộc vào cơ địa và tình trạng bệnh mà bạn cần thăm khám bác sĩ để được chỉ định sử dụng đúng cách.
Yên Thư (Theo HHTH)
