Đưa củ gừng thoát cảnh bấp bênh nhờ đạt chuẩn OCOP, nâng chất xuất khẩu khắp thế giới

Cựu chiến binh Nguyễn Văn Luân hướng dẫn bà con chọn giống gừng cho vụ tiếp theo.

Thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Người cựu chiến binh giúp củ gừng của huyện biên giới Kỳ Sơn xuất ngoại là cựu chiến binh Nguyễn Văn Luân (sinh năm 1957, khối 2, thị trấn Mường Xén).

Năm 1983 sau khi xuất ngũ về địa phương lập gia đình với quân hàm Thiếu úy, ông Nguyễn Văn Luân mang theo nỗi trăn trở phát triển kinh tế từ quê nhà. Ở quê với công việc chủ yếu là sản xuất nông nghiệp thuần túy nên kinh tế gia đình gặp rất nhiều khó khăn, vất vả. Năm 1987, ông Luân cùng gia đình lên thị trấn Mường Xén lập nghiệp với nhiều nghề sửa chữa như xe máy, cơ khí, photocoppy, mở quán kinh doanh cà phê…

Đến năm 2009, kinh tế gia đình khá giả, ông đứng ra thành lập Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn, chuyên kinh doanh Lâm nghiệp và hoạt động dịch vụ có liên quan. Sau nhiều năm hoạt động trên các lĩnh vực, trong đó có thu mua gừng dé và gừng sừng trâu là 2 loại gừng được bàn con các dân tộc huyện Kỳ Sơn trồng từ lâu đời để cung cấp cho các thương lái tiêu thụ tại các thị trường trong tỉnh, trong nước.

Nhận thấy tiềm năng của cây trồng này có khả năng đem lại hiệu quả xoá đói, giảm nghèo cho bà con dân bản và hướng đi mới trong sản xuất kinh doanh của Hợp tác xã, từ năm 2013 ông Luân đã cùng ăn, cùng ở, cùng lên tận nương rẫy của các hộ dân ở các bản thuộc các xã trồng nhiều gừng. Ông cùng người dân nghiên cứu cách trồng gừng truyền thống, tìm hiểu tại sao năng suất lại thấp, mẫu mã tại sao không đẹp từ đó rút ra kinh nghiệm là phải áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Cựu chiến binh Nguyễn Văn Luân lên rẫy cùng bà con dân bản để tìm hướng phát triển cây gừng.

Từ đó ông phối hợp với ngành chức năng của huyện tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh hại trên cây gừng, cách bảo quản gừng cho bà con nhân dân. Ban đầu Hợp tác xã đã vận động 20 hộ dân liên kết tham gia trồng thí điểm gừng hữu cơ hoàn toàn sạch trên diện tích 10 ha, đến nay đã có 146 hộ thuộc 6 bản trên địa bàn 4 xã tham gia trồng trên 40ha.

Sau nhiều năm tâm huyết gắn bó với bà con trồng gừng cùng với kinh nghiệm truyền thống và áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, sản lượng gừng đã đạt 30 tấn/ha, mẫu mã ngày càng đẹp hơn cùng với vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên đặc thù cùng với cách trồng truyền thống trên nương rẫy nên củ gừng Kỳ Sơn có chất lượng tốt, hàm lượng tinh dầu cao mà không nơi nào có được.

Sơ chế, phân loại gừng tại xưởng của Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn.

Ước tính mỗi ha gừng cho thu nhập lên đến 200 triệu đồng, cao gấp 10 lần trồng ngô, lúa. Thấy hiệu quả từ mô hình của Hợp tác xã thực hiện thành công đến nay đã được bà con nhân dân học tập nhân rộng ra các xã trong huyện trên diện tích 400ha. Từ thành công trên địa bàn Kỳ Sơn, Hợp tác xã đã vươn ra một số xã của huyện Tương Dương như Nhôn Mai, Mai Sơn. Ở các xã này có 15 hộ tham gia trồng và cung cấp nguyên liệu thường xuyên cho hợp tác xã, trung bình 40 tấn/năm.

Liên kết nâng chất củ gừng Kỳ Sơn

Cùng với việc hướng dẫn bà con trồng gừng cho năng suất cao, hiện Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn là 1 trong những đơn vị lớn nhất chuyên thu mua, tiêu thụ và xuất khẩu gừng. Mỗi năm Hợp tác xã đã thu mua hơn 1.000 tấn gừng và sơ chế để cung cấp cho các tiểu thương tiêu thụ trong nước và xuất khẩu đến thị trường các nước Banglades, Ấn Độ, Pakistan, Uzbekistan, Turkmenistan và các nước Châu Âu.

Không chỉ dừng lại ở đó, ông Luân đã cùng chính quyền huyện xây dựng thương hiệu cho cây gừng Kỳ Sơn và kết quả như mong đợi ngày 1511/2019, Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành Quyết định số 5587/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký Chỉ dẫn địa lý số 00077 cho sản phẩm gừng “Kỳ Sơn”. Từ đây điều kiện thuận lợi để đồng bào các dân tộc vùng cao biên giới Kỳ Sơn phát triển mở rộng diện tích gừng, mở hướng xuất khẩu với đơn hàng ngày càng lớn hơn.

Đây là cơ sở để người dân tích cực sản xuất, đẩy mạnh tiêu thụ, khẳng định thương hiệu gừng Kỳ Sơn trên thị trường. Đến nay đã có 4 xã trồng được cây gừng đáp ứng các tiêu chí của các doanh nghiệp đem đi xuất khẩu ra nước ngoài gồm Tây Sơn, Tà Cạ, Mường Lống và Đoọc Mạy. Trên cơ sở đó, hợp tác xã đã xây dựng sản phẩm gừng Kỳ Sơn thành sản phẩm OCOP nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ. Năm 2020, sản phẩm “gừng Kỳ Sơn” đã được UBND tỉnh Nghệ An cấp giấy chứng nhận sản phẩm OCOP đạt hạng 3 sao.

Sản phẩm tinh dầu gừng của HTX đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao.

Không chỉ thu mua xuất khẩu gừng mà Hợp tác xã đã đầu tư máy móc đi sâu chế biến các sản phẩm từ gừng như tinh dầu gừng, tinh bột gừng, bột gừng, cao gừng, gừng sấy dẻo… nhằm nâng cao giá trị của thương hiệu gừng Kỳ Sơn lên vị thế mới. Mới đây 17/1/2023, tại quyết định số 156/QĐ-UBND của UBND tỉnh Nghệ An về việc phê duyệt kết quả đánh giá, phân hạng sản phẩm tham gia Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” tỉnh Nghệ An đợt 2 của năm 2022, sản phẩm tinh dầu gừng và bột gừng của Hợp tác xã DVNN&TTCN Hương Sơn đã được UBND tỉnh công nhận đạt OCOP 3 sao.

Với sự nhạy bén, năng động trong cơ chế thị trường, cựu chiến binh Nguyễn Văn Luân đã vượt qua nhiều thách thức để trở thành điển hình trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Hợp tác xã đã tạo việc làm trực tiếp thường xuyên từ 10-15 lao động, thu nhập mỗi tháng từ 6-6,5 triệu đồng và tạo việc làm thời vụ cho 146 lao động thời vụ. Đặc biệt, củ gừng Kỳ Sơn đã khẳng định vị thế. Không chỉ tạo dựng thương hiệu, củ gừng đã giúp người dân huyện biên giới vươn lên làm giàu./.