Doanh thu giảm mạnh, Gang thép Thái Nguyên thoát lỗ nhờ bán sỉ bùn, phế liệu

Thoát lỗ nhờ bán phế liệu

Lợi nhuận sau thuế của Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO, TIS) trong 9 tháng giảm 60% xuống còn 16 tỷ đồng, trong đó lợi nhuận sau thuế thuộc về cổ đông công ty mẹ đạt gần 14,5 tỷ đồng.

Theo Báo cáo quý 3, doanh thu trong kỳ giảm 2,5% xuống còn 2.105 tỷ đồng. Giá vốn hàng bán chiếm 1.997 tỷ đồng khiến lợi nhuận gộp chỉ đạt gần 108 tỷ đồng, giảm 4%.

Doanh thu hoạt động tài chính trong kỳ giảm mạnh chỉ đạt 336 triệu đồng, đồng thời chi phí tài chính trong quý giảm sâu, chiếm gần 38 tỷ đồng chủ yếu do giảm chi phí lãi phải trả.

Cụ thể, TISCO đã lỗ thuần hơn 2,3 tỷ đồng từ hoạt động kinh doanh, trong khi cùng kỳ có lãi gần 4 tỷ đồng. Nhờ khoản thu nhập khác hơn 3,1 tỷ đồng chủ yếu từ bán xỉ bùn, thép phế liệu... Nhờ vậy TISCO không chỉ thoát lỗ mà còn ghi nhận lãi sau thuế 415 triệu đồng, giảm đáng kể so với con số lãi hơn 3 tỷ đồng cùng kỳ.

Công ty CP Gang thép Thái Nguyên thoát lỗ nhờ bán sỉ bùn, phế liệu

Lũy kế 9 tháng, TISCO báo doanh thu thuần đạt 7.009 tỷ đồng, giảm 8,4%. Lợi nhuận sau thuế giảm 60% xuống còn 16 tỷ đồng, trong đó lợi nhuận sau thuế thuộc về cổ đông công ty mẹ đạt gần 14,5 tỷ đồng.

Tính tới ngày 30/9, lượng hàng tồn kho ghi nhận 1.147 tỷ đồng, giảm 206 tỷ đồng so với thời điểm đầu năm. Chi phí xây dựng dở dang của TISCO tại dự án Cải tạo mở rộng sản xuất Công ty Gang thép Thái Nguyên - giai đoạn 2 (TISCO II) là 5.580 tỷ đồng, chiếm hầu hết tổng chi phí xây dựng cơ bản dở dang.

Khoản nợ phải trả giảm nhẹ 3% về còn 7.385 tỷ đồng. Trong đó dư vay nợ thuê tài chính ngắn hạn giảm 110 tỷ đồng, xuống còn 2.443 tỷ đồng và dư vay nợ thuê tài chính dài hạn giảm 266 tỷ đồng, xuống còn 2.034 tỷ đồng.

Loạt sai phạm tại dự án TISCO II

Thông tin về dự án TISCO II, tháng 2/2019, Thanh tra Chính phủ ban hành thông báo kết luận thanh tra tại dự án TISCO II và chỉ ra một loạt sai phạm trong quá trình đầu tư, dẫn tới thiệt hại rất lớn về kinh tế.

Cụ thể, dự án này được Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư vào năm 2005; giao VNS tổ chức thẩm định, xem xét phê duyệt; Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) là chủ đầu tư.

Tổng mức đầu tư (TMĐT) được HĐQT VNS phê duyệt là 3.843 tỉ đồng, gồm hai gói thầu chính: (1) Gói thầu mỏ sắt Tiến Bộ đã hoàn thành đưa vào sử dụng với giá trị thanh toán là 224 tỉ đồng; (2) Gói thầu EPC dây chuyền công nghệ luyện kim (143 triệu USD, sau là 160,9 triệu USD) đấu thầu rộng rãi, Tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) trúng thầu với giá 160,9 triệu USD.

Sau ký hợp đồng, MCC đã được tạm ứng 35,6 triệu USD; tiếp đó TISCO và MCC ký 10 phụ lục điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng của hợp đồng EPC đã ký.

Công ty CP Gang thép Thái Nguyên mắc vốn tại Dự án TISCO II

Ngày 15/5/2013, chủ tịch HĐQT TISCO ký quyết định phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư (TMĐT) dự án là hơn 8.100 tỉ đồng (tăng 4.200 tỉ đồng), thời gian thực hiện đến hết năm 2014 đi vào hoạt động. Thực tế, gói thầu EPC đã tạm dừng thi công từ năm 2013 đến nay, các hạng mục đều chưa hoàn thành.

Thanh tra Chính phủ khẳng định quá trình thực hiện dự án, TISCO, MCC, VNS, Bộ Công Thương, các cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan đã có hàng loạt khuyết điểm, sai phạm.

Đến thời điểm thanh tra, tổng giá trị TISCO đã thanh toán cho dự án là 4.421 tỉ đồng; tổng dư nợ gốc, lãi vay ngân hàng phải trả là 3.896 tỉ đồng (hiện lãi vay phải trả trên 40 tỉ đồng/tháng), trong đó thanh toán cho MCC trên 92% giá trị hợp đồng nhưng các hạng mục của dự án đều chưa hoàn thành, đến năm 2013 MCC và các nhà thầu đã dừng thi công.

TISCO đã thanh toán thay MCC tiền thuế là 11,6 triệu USD, thanh toán chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị là 4,737 tỉ đồng, vượt giá trị hợp đồng, trong khi MCC chưa chuyển đủ thiết bị, cung cấp nhiều máy móc thiết bị sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật, không phù hợp với quy chuẩn Việt Nam với giá trị xác định bước đầu là 38,8 triệu USD (42 xe ô tô là 1,033 triệu USD, năm đầu máy toa xe là 5,4 triệu USD...). Hiện một số thiết bị đã rỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án, thiệt hại vốn đầu tư.

Theo Thanh tra Chính phủ, trong dự án trên, VNS là đại diện chủ sở hữu vốn tại TISCO nhưng đã không làm đầy đủ trách nhiệm, chấp thuận nội dung Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi do TISCO lập chưa đầy đủ cơ sở trình Bộ Công Thương, Thủ tướng.

VNS cũng thẩm định chưa đầy đủ nội dung dẫn đến phê duyệt kế hoạch đầu tư do TISCO trình với nội dung không đúng quy định; phê duyệt điều chỉnh gói thầu EPC số 01# từ 143 triệu USD lên 160,9 triệu USD không đúng quy định.

VNS còn đề nghị Bộ Công Thương trình Thủ tướng điều chỉnh tăng tổng TMĐT, trong khi các bộ, ngành cho rằng không có cơ sở điều chỉnh, không đúng với hợp đồng EPC số 01#; đây là sự cố ý vi phạm các quy định của pháp luật về đầu tư, ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng…

Đối với Bộ Công thương (trước đây là Bộ Công nghiệp), cơ quan này không yêu cầu TISCO, VNS lập thiết kế cơ sở để thẩm định theo quy định; báo cáo Thủ tướng nội dung báo cáo nghiên cứu tiền khả thi chưa đầy đủ cơ sở.

Đặc biệt, bộ này ký văn bản đề xuất việc điều chỉnh TMĐT dự án và văn bản báo cáo tại phiên họp thường kỳ Chính phủ vào tháng 8/2014, trong đó có ý kiến việc điều chỉnh TMĐT tăng lên hơn 8.100 tỉ đồng đã được Bộ Công thương rà soát, thẩm tra, mặc dù trước đó các bộ, ngành đều cho rằng không có cơ sở điều chỉnh...

Đối với Văn phòng Chính phủ, cơ quan này đã ban hành văn bản thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng “đồng ý về nguyên tắc việc xem xét một số phát sinh về giá vật liệu xây dựng do nguyên nhân bất khả kháng trong hợp đồng gói thầu EPC số 01 của dự án”, không đúng hợp đồng EPC số 01#.

Khi các bộ, ngành có ý kiến việc điều chỉnh TMĐT là thiếu căn cứ nhưng Văn phòng Chính phủ vẫn ban hành văn bản thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng “HĐQT VNS quyết định và chịu trách nhiệm việc điều chỉnh TMĐT dự án theo quy định hiện hành, đảm bảo hiệu quả. Nếu vượt hạn mức, giao Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Bộ trưởng Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định...”, dẫn đến TISCO cho rằng tổng mức đầu tư điều chỉnh đã được Thủ tướng chấp thuận.

Từ đó, HĐQT TISCO ký quyết định điều chỉnh tổng mức đầu tư từ 3.843 tỉ đồng lên hơn 8.100 tỉ đồng là không có cơ sở.

Trên cơ sở đề nghị của Bộ Công thương (gồm điều chỉnh tổng mức đầu tư lên hơn 8.100 tỉ đồng), tháng 9/2014, Chính phủ còn ban hành Nghị quyết số 64, đồng ý các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho dự án.

Văn phòng Chính phủ trình Phó Thủ tướng tiếp tục có văn bản gửi các bộ, ngành, có nội dung “tiếp tục thực hiện dự án với TMĐT điều chỉnh là 8.104 tỉ đồng’’ và ban hành văn bản thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng “đồng ý TISCO thanh toán các khoản chi phí trả cho MCC (vật tư và thiết bị bị hư hỏng bởi rỉ sét, lão hóa do để lưu kho bãi lâu ngày, trông coi, bảo vệ).".

Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh: “Những nội dung trên tại hai văn bản này không đúng với hợp đồng EPC, quy định pháp luật về đầu tư”.

Từ đó, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Văn phòng Chính phủ, Bộ Công thương và các đơn vị liên quan xử lý trách nhiệm đối với đơn vị, cá nhân có khuyết điểm, sai phạm đã nêu; đồng thời chuyển đến UBKT Trung ương xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ, đảng viên thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý.

Đặc biệt, cơ quan này kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương điều tra những vi phạm có dấu hiệu hình sự (đã chuyển hồ sơ, tài liệu) đối với bốn vụ việc.