Đồng Đại Bái (tỉnh Bắc Ninh) là cái tên đã đi vào lịch sử, cứ nhắc đến Đại Bái là người ta liên tưởng đến những tác phẩm được làm bằng đồng, đỉnh, lư hương, tượng đồng, chuông đồng, Hoành phi câu đối bằng đồng... Với chất lượng khá tốt bởi nguồn nguyên liệu được đảm bảo, các sản phẩm đồ đồng Đại Bái ngày nay vẫn đang phát triển mạnh mẽ.
Làng nghề Đại Bái xưa kia có tên là làng Bưởi hay làng Bưởi Nồi, chỉ thực sự phát triển từ thế kỷ XV, XVI trở lại đây - khi 5 ông tiến sỹ của làng được phong quan và về làng mở rộng sản xuất, chuyên môn hóa ngành nghề. Khi đó, làng có các phường chuyên sản xuất từng loại mặt hàng: phường chuyên gò nồi đồng, phường làm mâm, phường làm ấm, phường làm chậu thau, và phường chuyên mua bán nguyên liệu, hàng hóa. Mỗi phường tập trung tại một xóm để thuận tiện việc sản xuất và sinh hoạt hàng ngày.
Nghệ nhân thực hiện kỹ thuật trạm, khắc vào sản phẩm đồng mỹ nghệ
Ngày nay, xã Đại Bái có 3 thôn lớn, nhưng nghề gò đúc đồng tập trung chủ yếu ở thôn Đại Bái, là thôn lớn nhất nằm ở trung tâm xã. Thôn Đại Bái lại có 5 xóm, mỗi xóm chuyên làm một loại sản phẩm: Xóm Sôn chuyên làm đồ thờ và chậu; xóm Tây chuyên về mâm, chiêng, cồng, thanh la; xóm Giữa chuyên ấm, niêu; xóm Ngoài chuyên làm nồi; xóm Trại cũng làm đồ thờ. Làng nghề đã trải qua rất nhiều thăng trầm, qua các thời kỳ chiến tranh loạn lạc, số lượng nghệ nhân vì thế mà ít dần, nhưng nghề thì chưa bao giờ bị thất truyền.
Để hòa với xu thế mới, mở rộng thị trường và nhằm hỗ trợ phát triển doanh nghiệp trong làng nghề đúc đồng Đại Bái, làng nghề cần được ưu đãi với việc thuê mặt bằng để đẩy nhanh tiến độ quy hoạch, xây dựng các cụm công nghiệp làng nghề, tạo mặt bằng sản xuất, kinh doanh ổn định cho doanh nghiệp để từ đó làng nghề có thể mở rộng sản xuất, chuyển sang mô hình doanh nghiệp. Ngoài ra cũng cần có sự hỗ trợ của Nhà nước trong việc xử lý ô nhiễm như hoá chất, rác thải, khói bụi, thực hiện quy trình công nghệ… để giảm thiểu độc hại từ sản xuất của làng nghề ra môi trường.
Sản phẩm “đỉnh đồng” của làng nghề Đại Bái
Thương hiệu đồng Đại Bái từ trước đến nay vẫn luôn có chỗ đứng trên thị trường. Tuy nhiên, trong thời đại công nghệ thông tin phát triển, việc đẩy mạnh thương mại điện tử để tối ưu hóa hoạt động kinh doanh là cần thiết. Do đó không chỉ đơn thuần áp dụng phương thức bán lẻ truyền thống mà doanh nghiệp cần chú trọng vào thương mại điện tử.
Mỗi mặt hàng của Đại Bái cần được gắn tem nhận diện thương hiệu, tem truy vấn nguồn gốc nhằm hoàn thiện thông tin về sản phẩm. Khách hàng có thể dễ dàng tìm kiếm thông tin và đặt hàng trực tuyến trên website riêng. Những chính sách về lợi ích, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng được công khai trên internet. Ngoài trưng bày mẫu mã sản phẩm, mô hình kinh doanh này còn giúp khách hàng hiểu thêm về làng nghề đúc đồng Đại Bái.
Hiện nay Đại Bái là làng nghề duy nhất khảm được tam khí (vàng, bạc, đồng), ngũ sắc (màu vàng của vàng, màu trắng của bạc, màu đỏ của đồng đỏ, màu xanh của đồng xanh và màu đen của đồng đen) trên sản phẩm mỹ nghệ
Hiện nay, trong xu thế hội nhập quốc tế, ngoài việc tăng cường mẫu mã, chất lượng sản phẩm phù hợp với thị hiếu khách hàng thì việc ứng dụng công nghệ, thương mại điện tử cho sản phẩm làng nghề đúc đồng Đại Bái đang dần được áp dụng sẽ trở thành kênh quảng bá mang lại hiệu quả cao, đưa sản phẩm vươn xa hơn ra thị trường cả trong và ngoài nước.
Từ năm 2016, sản phẩm đồ đồng Đại Bái được cấp chứng nhận bảo hộ nhãn hiệu tập thể. Bên cạnh xuất khẩu sang các thị trường truyền thống như Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc..., thì đồng Đại Bái đã được xuất khẩu sang các thị trường khó tính như các nước Châu Âu và Đông Nam Á… Sản phẩm được bảo hộ thương hiệu cũng là một trong những điều kiện thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài, như các sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể Đồng Đại Bái. Làng đúc đồng Đại Bái gìn giữ được nghề truyền thống và phát triển mạnh mẽ, khẳng định được vị thế của một làng nghề thủ công truyền thống tiêu biểu của Việt Nam.
Khánh Hòa
