Năm 2019, thương mại điện tử (TMĐT) chỉ chiếm 5% giá trị bán lẻ, tuy nhiên, hiện có tới 76% người tiêu dùng mua sắm ít nhất 1 lần trong 3 tháng qua và đạt mức tăng trưởng hơn 20% năm. Nguyên nhân là do dịch Covid - 19 đang ảnh hưởng đến hành vi mua sắm, người tiêu dùng hạn chế đi đến siêu thị, trung tâm mua sắm..., vì vậy bán hàng online ngày càng phát triển.
Mới đây Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã ký Quyết định 645/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021-2025.
Thương mại điện tử là một trong các lĩnh vực tiên phong của nền kinh tế số, nơi các công nghệ tiên tiến của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 được ứng dụng rộng rãi.
Kế hoạch đặt ra các mục tiêu cụ thể cần đạt được vào năm 2025. Theo đó, về quy mô thị trường thương mại điện tử, 55% dân số tham gia mua sắm trực tuyến, với giá trị mua hàng hóa và dịch vụ trực tuyến đạt trung bình 600 USD/người/năm; doanh số thương mại điện tử của mô hình thương mại điện tử doanh nghiệp - người tiêu dùng (B2C) (tính cho cả hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trực tuyến) tăng 25%/năm, đạt 35 tỷ USD, chiếm 10% so với tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.
Về hạ tầng các dịch vụ phụ trợ cho thương mại điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt trong thương mại điện tử đạt 50%, trong đó thanh toán thực hiện qua các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán chiếm 80%; chi phí trung bình cho chuyển phát và hoàn tất đơn hàng chặng cuối chiếm 10% giá thành sản phẩm trong thương mại điện tử; 70% các giao dịch mua hàng trên website/ứng dụng thương mại điện tử có hóa đơn điện tử; xây dựng và đưa vào vận hành cơ sở dữ liệu dùng chung về thương mại điện tử.
Về tương quan phát triển thương mại điện tử giữa các vùng kinh tế, các địa phương ngoài Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh chiếm 50% giá trị giao dịch thương mại điện tử B2C của toàn quốc; 50% số xã và các đơn vị hành chính tương đương trên cả nước có thương nhân thực hiện hoạt động bán hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ trực tuyến.
Về ứng dụng thương mại điện tử trong doanh nghiệp, 80% website thương mại điện tử có tích hợp chức năng đặt hàng trực tuyến; 50% doanh nghiệp vừa và nhỏ tiến hành hoạt động kinh doanh trên các sàn giao dịch thương mại điện tử, bao gồm mạng xã hội có chức năng sàn giao dịch thương mại điện tử; 40% doanh nghiệp tham gia hoạt động thương mại điện tử trên các ứng dụng di động; 70% các đơn vị cung cấp dịch vụ điện, nước, viễn thông và truyền thông triển khai hợp đồng điện tử với người tiêu dùng.
Để thực hiện mục tiêu trên cần hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển thương mại điện tử trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0; nâng cao năng lực quản lý và tổ chức hoạt động thương mại điện tử, đấu tranh chống các hành vi gian lận thương mại, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại điện tử; xây dựng thị trường và nâng cao lòng tin người tiêu dùng trong thương mại điện tử; tăng cường năng lực các hệ thống hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ cho thương mại điện tử; đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử hỗ trợ các ngành hàng xuất khẩu chủ lực, mở rộng tiêu thụ cho hàng hóa nội địa và thúc đẩy phát triển thương mại điện tử tại các địa phương.
Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia được tổ chức thực hiện gắn kết và đồng bộ với các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển các lĩnh vực thuộc ngành công thương và các ngành kinh tế, đặc biệt là lĩnh vực xuất khẩu, phân phối và các ngành dịch vụ khác; các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, đề án, chương trình phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông; các chương trình cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước.
Thị trường thương mại điện tử của Việt Nam được dự báo sẽ đạt 17,3 tỷ USD vào năm 2023, tăng mạnh so với mức 9,4 tỷ USD của năm 2019.
Như Thương hiệu & Sản phẩm đã thông tin trước đó, theo dự báo của công ty dữ liệu và phân tích GlobalData, thị trường thương mại điện tử của Việt Nam được sẽ đạt 17,3 tỷ USD vào năm 2023, tăng mạnh so với mức 9,4 tỷ USD của năm 2019.
Theo báo cáo của công ty này đánh giá mức tăng trưởng bình quân hàng năm của thị trường thương mại điện tử Việt Nam sẽ đạt 16,3%. Trong 5 năm qua, thị trường thương mại điện tử Việt Nam đã tăng trưởng gấp đôi, với chi tiêu trực tuyến tăng từ 3,9 tỷ USD năm 2015 lên 9,4 tỷ USD vào năm 2019.
Chuyên gia về thanh toán Nikhil Reddy của GlobalData cho biết, trong khi các hình thức thanh toán truyền thống như tiền mặt, thẻ ngân hàng, chuyển khoản được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch thương mại điện tử, một số hình thức thanh toán khác cũng đang phát triển tại thị trường Việt Nam. Nhu cầu đối với các hình thức thanh toán tiện dụng, nhanh chóng hơn ở Việt Nam ngày càng tăng.
Theo khảo sát của GlobalData, tiền mặt vẫn là hình thức thanh toán phổ biến nhất, chiếm 35,6% trong các giao dịch thương mại điện tử. Một số giải pháp thanh toán thay thế khác đang dần chiếm lĩnh thị trường với tỷ trọng 15,5%. MoMo hiện là hình thức thanh toán phổ biến nhất, tiếp đến là PayPal.
Trong khi đó, các công ty toàn cầu cũng đang đầu tư mạnh vào các công ty thương mại điện tử tại Việt Nam. Năm 2018, Tiki đón nhận khoản đầu tư 5,3 triệu USD từ tập đoàn VNG và 44 triệu USD từ nhà đầu tư Trung Quốc - JD.com.
Cũng trong năm này, Sendo có được khoản đầu tư 51 triệu USD từ SBI Group, một công ty dịch vụ tài chính có trụ sở tại Nhật Bản, và các nhà đầu tư khác. Không chỉ vậy, tập đoàn thương mại điện tử Alibaba (Trung Quốc) cũng đầu tư thêm 2 tỷ USD vào Lazada, một trong những công ty thương mại điện tử hàng đầu tại Việt Nam.
Minh Nhật
